3/7/11

Εναλλακτική ιατρική: Τα παράδοξα των εναλλακτικών και συμπληρωματικών θεραπειών

[Εψιλον, 13/2/11]

Το πρώτο παράδοξο που συναντά κανείς όταν ασχοληθεί κριτικά με τις εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες (ΣΕΘ) είναι ότι, παρά τις τεράστιες διαφορές τους, οι θιασώτες τους τις θεωρούν όλες εξίσου αποτελεσματικές. Τι κι αν ο βελονισμός προϋποθέτει ότι μια ενέργεια, το chi, διαπερνά το ανθρώπινο σώμα μέσα από διόδους που ονομάζονται μεσημβρινοί, ενώ η ρεφλεξολογία προϋποθέτει ότι το σώμα χωρίζεται σε δέκα ζώνες που αντιστοιχούν σε μέρη του ποδιού; Τι κι αν η ομοιοπαθητική βασίζεται στην αρχή ότι η ίδια ουσία που προκαλεί μιαν ασθένεια μπορεί και να τη θεραπεύσει, αν αραιωθεί σε δεκάδες εκατομμύρια μέρη νερού ή αλκοόλ, ενώ η βοτανολογία βασίζεται στην αρχή ότι οι ασθένειες προλαμβάνονται και θεραπεύονται με ικανές ποσότητες βοτάνων; Οι υποστηρικτές των ΣΕΘ δεν βλέπουν καμία αντίφαση.

Τουρκικός τύπος: Κατάλογος εφημερίδων

[Εψιλον, 6/2/11]

Αναλυτικός κατάλογος των τουρκικών εφημερίδων με βάση την κυκλοφορία και πληροφορίες για την πολιτική και ιδεολογική τους τοποθέτηση.

Τουρκικά ΜΜΕ: υπερσυγκέντρωση και διαπλοκή

[Εψιλον, 6/2/11]

Η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων επιχειρηματικών ομίλων, που δραστηριοποιούνται παράλληλα σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, αποτελεί κλειδί για την κατανόηση των τουρκικών μέσων ενημέρωσης. Η πρώτη ματιά στο τοπίο των τουρκικών μέσων δίνει την αίσθηση της πολυφωνίας. Σε όλη την επικράτεια κυκλοφορούν 35 καθημερινές εφημερίδες, από τις οποίες τέσσερεις είναι αθλητικές και τέσσερεις σκανδαλοθηρικές· εκπέμπουν 24 τηλεοπτικοί σταθμοί, από τους οποίους οι 16 είναι μη κρατικοί, και 36 ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι 32 από τους οποίους είναι ιδιωτικοί.

Σχολικά βιβλία ιστορίας Ελλάδας και Τουρκίας: η εικόνα του Αλλου

[Εψιλον, 6/2/2011]

Παρότι οι απροκάλυπτα ακραίοι χαρακτηρισμοί για τον εθνικό Αλλο έχουν αφαιρεθεί από τα σχολικά βιβλία Ιστορίας της Ελλάδας και της Τουρκίας εδώ και τουλάχιστον είκοσι χρόνια, τα βιβλία αυτά, εκτός από εξαιρέσεις, συνεχίζουν να αναπαράγουν μιαν εικόνα  του εθνικού Αλλου διόλου κολακευτική, έτσι που ο Έλληνας για τον Τούρκο και ο Τούρκος για τον Έλληνα είναι ένας αδίστακτος εχθρός που επιβουλεύθηκε και, ευκαιρίας δοθείσης, εξακολουθεί να επιβουλεύεται τα εθνικά δίκαια, συμμαχώντας για το σκοπό αυτόν με τους δυνατούς της Γης. Αντιστοίχως, ο εθνικός εαυτός είναι άλλοτε το θύμα της ανίερης συμμαχίας του εθνικού Αλλου με τους ισχυρούς και άλλοτε το ιστορικό υποκείμενο που, με γενναιότητα και αυτοθυσία, καταφέρνει να υπερασπιστεί τα εθνικά δίκαια και να επικρατήσει.

Δημήτρης Γέρος: «Δεν ντρέπομαι να πω ότι εικονογραφώ τα ποιήματα του Καβάφη»

[Εψιλον, 5/12/10]

Εικονογραφείται η ποίηση; Οπτικοποιείται το έργο του Καβάφη; Εδώ και δέκα χρόνια, ο Δημήτρης Γέρος έβγαζε φωτογραφίες που απεικόνιζαν τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες της καβαφικής ποίησης, χρησιμοποιώντας προσωπικότητες των παγκόσμιων γραμμάτων και τεχνών (ανάμεσά τους, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Κάρλος Φουέντες, ο Ζαν Μποντριγιάρ, ο Τζεφ Κουνς, ο Γκορ Βιντάλ) αλλά και καλλίγραμμα μοντέλα. Η δουλειά ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε στο βιβλίο «Shades of Love» (εκδ. Insight, San Francisco): 70 και πλέον ασπρόμαυρες φωτογραφίες και 69 ποιήματα του Καβάφη, μεταφρασμένα ειδικά για την έκδοση από τον Ντέιβιντ Κόνολι, με πρόλογο του αμερικανού δραματουργού Εντουαρντ Αλμπι, με αναλυτική εισαγωγή του ποιητή και τεχνοκριτικού Τζον Γουντ και με επίλογο του ίδιου του εικαστικού. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στην Ελλάδα. Τριάντα πέντε από αυτές τις φωτογραφίες, μαζί με ορισμένα βίντεο προσωπικοτήτων που απαγγέλλουν ποιήματα του Καβάφη, θα παρουσιαστούν στην ομώνυμη έκθεση στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης: Πώς οι φαρμακοβιομηχανίες μαγειρεύουν τα στοιχεία των ερευνών

[Εψιλον, 28/11/10]

Αν και δεν είναι ευρέως γνωστός στην Ελλάδα, ο καθηγητής Ιατρικής Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης είναι ένας από τους επιστήμονες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, σύμφωνα με το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό «The Atlantic», που φιλοξένησε αναλυτική παρουσίαση του έργου του. Το 2005 ο καθηγητής Ιωαννίδης δημοσίευσε δύο μελέτες που έχουν γίνει πια σχεδόν κοινός τόπος στην παγκόσμια ιατρική έρευνα. Η πρώτη, δημοσιευμένη στο έγκυρο και γνωστό σήμερα διαδικτυακό επιστημονικό περιοδικό «PLoS Medicine», προέβλεπε υψηλά ποσοστά λάθους στις ιατρικές έρευνες (10% στις καλύτερες έρευνες που υπάρχουν, 80% στην πλειοψηφία των ιατρικών ερευνών). Κατέληγε ότι σε σημαντικό ποσοστό οι ερευνητές μαγείρευαν τα στοιχεία για να εξυπηρετήσουν ίδιους σκοπούς και, μάλιστα, χρησιμοποιούσαν τις επιστημονικές επιθεωρήσεις για να διαστρεβλώσουν τα ευρήματα που δεν συμφωνούσαν με τα δικά τους. Αυτό το άρθρο έχει σήμερα τα περισσότερα κατεβάσματα στην ιστορία του περιοδικού.

Νιλ Φρεντς: «Αμφισβητήστε τα πάντα, μην πιστεύετε τίποτα»

[Εψιλον, 14/11/10]

Ο Νιλ Φρεντς (Neil French) μπήκε στη διαφήμιση μικρός, αφού πρώτα άφησε στη μέση το σχολείο κι απέτυχε ως υπάλληλος μεσιτικού γραφείου, αλλά γρήγορα τη σιχάθηκε κι έφυγε για την Ισπανία, όπου δούλεψε ταυρομάχος και τραγουδιστής σε μπαρ. Αργότερα στο Λονδίνο δούλεψε σε πορνογραφική εταιρεία με διασυν- δέσεις με το κύκλωμα της νύχτας και στη μουσική βιομηχανία ως μάνατζερ των Τζούντας Πριστ. Ξαναμπήκε στη διαφήμιση, άνοιξε και δική του εταιρεία που χρεοκόπησε και, για να ξεφύγει από την εφορία που τον κυνηγούσε, κατέφυγε στη Σιγκαπούρη, όπου έστησε μια νέα διαφημιστική εταιρεία και παρήγαγε διαφημίσεις που άφησαν ιστορία στο χώρο.

Μύθοι και αλήθειες για το φασισμό

[Εψιλον, 24/10/10]

Από πού δανείστηκε τα σύμβολά του ο φασισμός; Πώς βρέθηκαν στην εξουσία ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ;  Ορισμένοι μύθοι και αλήθειες για το φασισμό μέσα από επτά ερωταπαντήσεις.  

____________

1. Πώς πήρε το όνομά του ο φασισμός;

Ετυμολογικά, η λέξη φασισμός προέρχεται από την ιταλική λέξη φάσιο (fascio), που σημαίνει «δεμάτι», «δεσμός», «ένωση. Το σύμβολό του είναι ο ρωμαϊκός πέλεκυς, ο fascio littorio, τοποθετημένος μέσα σ' ένα δεμάτι βέργες, το οποίο περιέφεραν στα ρωμαϊκά στάδια ενώπιον των ρωμαίων αξιωματούχων για να συμβολίσουν την εξουσία και την ενότητα του κράτους. Ο πολιτικός όρος φασισμός προέρχεται από τις Fasci di Combattimento, δηλαδή ενώσεις μάχης, Ομάδες Μάχης - το κίνημα που ίδρυσε ο Μουσολίνι στις 23 Μαρτίου 1919. Εκείνη την ημέρα ένα ετερόκλητο πλήθος περισσότερων από 100 πρώην μελών των ιταλικών ειδικών δυνάμεων, φιλοπόλεμων συνδικαλιστών, φουτουριστών διανοούμενων και άλλων, συγκεντρώθηκε στο κτήριο της Βιομηχανικής και Εμπορικής Συμμαχίας του Μιλάνου, στην πλατεία Σαν Σεπόλκρο, για να κηρύξει «πόλεμο ενάντια στο σοσιαλισμό... επειδή έχει εναντιωθεί στον εθνικισμό.

2. Πώς βρέθηκε στην εξουσία ο Μουσολίνι; 

Πολλοί πιστεύουν ότι ο Μουσολίνι κατέκτησε την εξουσία της Ιταλίας ύστερα από την επιτυχημένη βίαιη «πορεία προς τη Ρώμη» το φθινόπωρο του 1922. Η αλήθεια είναι διαφορετική. Οπως είδαμε, ο Μουσολίνι ίδρυσε τις φασιστικές Ομάδες Μάχης το 1919. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου οι φασιστικές Ομάδες Μάχης έπαθαν πανωλεθρία. Τα μέλη τους δεν ξεπερνούσαν τα 870 στο τέλος της χρονιάς. Η ανάκαμψη ξεκίνησε χάρη σε μια τακτική βίας που ανέπτυξαν, το squadrismo. Ο όρος προέρχεται από τις λέξεις squadre d'azione, δηλαδή «ομάδες δράσης» - οι οποίες, με την ανοχή ή και τη συνέργεια μεγαλογαιοκτημόνων και τοπικών αρχών, άρχισαν τις βίαιες επιθέσεις σε πόλεις της βόρειας Ιταλίας εναντίον εσωτερικών εχθρών, μεταναστών και ιδίως σοσιαλιστών, οι οποίοι βρίσκονταν σε μεγάλη άνοδο στις αγροτικές περιοχές. Η βία μετέτρεψε τις φασιστικές Ομάδες σε μαζικό κίνημα. Στα τέλη του 1920 τα μέλη τους έφτασαν στα 20.000, τον Απρίλιο του 1921 είχαν γίνει σχεδόν 100.000 και τον επόμενο μήνα σχεδόν 188.000.

Το φθινόπωρο του 1922, έχοντας καταλάβει ολόκληρες πόλεις της βόρειας Ιταλίας, περίπου 20.000 μέλη των ομάδων δράσης έβαλαν γραμμή προς τη Ρώμη. Το ιταλικό πολιτικό σύστημα βρισκόταν σε κρίση - με τον Λουίτζι Φάκτα, ένα μέλος της Κεντροαριστεράς, να λειτουργεί σχεδόν ως υπηρεσιακός πρωθυπουρ- γός. Και όμως, ο Φάκτα κατάφερε να ανακόψει την πορεία των μελανοχιτώνων -λιγότεροι από τους μισούς κατάφεραν να φτάσουν στη Ρώμη, σε κατάσταση σχεδόν εξαθλίωσης- και ήταν έτοιμος να επιβάλει στρατιωτικό νόμο. Ομως, ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ' αρνήθηκε την τελευταία στιγμή να υπογράψει το σχετικό διάταγμα ή να εξετάσει εναλλακτικές κινήσεις και προσέφερε την πρωθυπουργία στον Μουσολίνι. Αργότερα, για να εδραιώσει το μύθο ότι οι μελανοχίτωνες κατέλαβαν με τη δύναμή τους την εξουσία, ο Μουσολίνι καθιέρωσε την 28η Οκτωβρίου ως εθνική γιορτή και πρώτη μέρα του Φασιστικού Νέου Ετους με το νέο ημερολόγιο του 1927.

3. Τι σημαίνει ναζισμός; 

Η λέξη προέρχεται από τα αρχικά των δύο πρώτων λέξεων της ονομασίας του Εθνικού Σοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (NSDAP). Αυτή η ονομασία δόθηκε στο παλιό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (DAP) τον Φεβρουάριο του 1920, κατά την πρώτη του μαζική συγκέντρωση στο Μόναχο, σε κοινό περίπου 2.000 ατόμων, όπου παρουσιάστηκαν από τον Χίτλερ -βασικό ομιλητή τότε του κόμματος- τα γνωστά 25 σημεία του ναζιστικού προγράμματος.

4. Πώς βρέθηκε στην ηγεσία των ναζί ο Χίτλερ; 

Το Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (DAP) δημιουργήθηκε το 1919 από έναν ρατσιστή και αντισημίτη μηχανικό εργοστασίου - ένα από τα πολλά εθνικιστικά και αντικομμουνιστικά κόμματα που δημιουργήθηκαν στη Γερμανία μετά τη γερμανική ήττα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ, ένας πρώην αποτυχημένος φοιτητής Καλών Τεχνών, εθελοντής δεκανέας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και νυν πράκτορας του στρατού, με αρμοδιότητα να δίνει αναφορά για τις νέες εθνικιστικές ομάδες, παρευρέθηκε σε μια συνάντηση των 54 μελών του DAP τον Σεπτέμβριο του 1919 και γοητεύτηκε από τις ιδέες του. Εγινε το 55ο μέλος του κόμματος και, σύντομα, ο φλογερός του ρήτορας που προσέλκυε ακροατήριο. Τον Φεβρουάριο του 1920 παρουσιάστηκαν τα 25 σημεία του προγράμματος και τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου ο Χίτλερ συνταξιοδοτήθηκε από το στρατό και έγινε διευθυντής προπαγάνδας του κόμματος. Τον Ιούλιο του 1921 ανέλαβε την απόλυτη ηγεσία κι έμεινε γνωστός ως φίρερ, δηλαδή ηγέτης.

5. Τι σημαίνουν τα σύμβολα του ναζισμού;

Η σβάστικα, το κεντρικό σύμβολο του NSDAP, ήταν αρχαίο σύμβολο ήδη από τη νεολιθική περίοδο και απαντά σε πολλές ανατολικές θρησκείες. Στην Ευρώπη πριν από τον Μεσοπόλεμο τη χρησιμοποιούσαν πολλές ρατσι- στικές και λαϊκές ομάδες ως σύμβολο του ήλιου. Ο κομματικός χαιρετισμός Heil σημαίνει ρωμαλέος και μάλλον προϋπήρχε σε διάφορες εθνικοσοσιαλιστικές ομάδες νεολαίας. Ο Χίτλερ αντιλήφθηκε τη δύναμη της μαζικής επικοινωνίας που τότε γεννιόταν ως μέσο (μέχρι τότε το πολιτικό σύστημα δεν ήταν μαζικό, αλλά στην πραγματικότητα αφορούσε έναν στενό κύκλο ευγενών) και χρησιμοποίησε με επιτυχία διάφορα σύμβολα, τελετουργίες και μαζικές εκδηλώσεις για να προκαλέσει αισθήματα συγκίνησης και ενθουσιασμού σε μεγάλες μάζες ανθρώπων.

6. Πώς βρέθηκε στην εξουσία ο Χίτλερ; 

Η πρώτη του απόπειρα να έρθει στην εξουσία με πραξικόπημα, το φθινόπωρο του 1923, εκμεταλλευόμενος την κρίση της Γερμανίας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, καταπνίγηκε: μια εθνικιστική συγκέντρωση σε μια μπιραρία του Μονάχου (με την οποία ο Χίτλερ προσπάθησε να πάρει πραξικοπηματικά την τοπική εξουσία) διαλύθηκε από την αστυνομία, ο Χίτλερ συνελήφθη και το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα κηρύχτηκε παράνομο.

Η ευκαιρία τού δόθηκε και πάλι το 1930, μέσα στην κρίση που έζησε η Γερμανία μετά το παγκόσμιο οικονομικό κραχ. Πριν από το κραχ, στις εκλογές του 1928, οι ναζί είχαν πάρει μόνο το 2,8% των ψήφων. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1930, λίγους μήνες μετά την πτώση τής τότε κυβέρνησης και του αδιεξόδου του πολιτικού συστήματος (αδιέξοδο στο οποίο συνέβαλαν πολύ οι ίδιοι οι ναζί με μια εκστρατεία τρομοκρατίας), οι τελευταίοι πήραν 18,5% και βγήκαν δεύτερο κόμμα, με πρώτους τους σοσιαλιστές (και μεγάλη αύξηση των κομμουνιστών).

Η πολιτική ελίτ, προερχόμενη από τη συντηρητική άρχουσα τάξη, προσπάθησε αρχικά να κρατήσει έξω από την εξουσία τον χαμηλής κοινωνικής καταγωγής και μόρφωσης Χίτλερ, χωρίς φυσικά να συζητά το ενδεχόμενο να δοθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στην Αριστερά. Το 1932 ο πρόεδρος Χίντενμπουργκ διόρισε καγκελάριο έναν δεξιό μεγαλοπολιτικό που ανήκε στο Κεντρώο Κόμμα, τον Φραντς φον Πάπεν, που προκήρυξε εκλογές για τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου. Σ' αυτές οι ναζί βγήκαν πρώτο κόμμα με 37,2%, το μεγαλύτερο ποσοστό που πήρε ο Χίτλερ πριν γίνει καγκελάριος. Καθώς ο Φον Πάπεν δεν μπορούσε να σχηματίσει πλειοψηφία, προκήρυξε εκλογές για τις 6 Νοεμβρίου του 1932, στις οποίες η εκλογική δύναμη των ναζί έπεσε στο 33,1%. Ο Χίτλερ βρέθηκε σε δεινή θέση: η δυναμική του είχε ανακοπεί, τα οικονομικά τού κόμματος βρίσκονταν σε κακά χάλια και μια μερίδα ανώτερων στελεχών του σχεδίαζαν να τον παρακάμψουν για να βρεθούν στην εξουσία. Ωστόσο, τα έπαιξε όλα για όλα, αρνούμενος να δεχτεί οποιαδήποτε θέση κατώτερη από αυτήν του καγκελαρίου.

Το πολιτικό αδιέξοδο συνεχιζόταν. Τον Δεκέμβριο ο Χίντενμπουργκ διόρισε καγκελάριο έναν στρατηγό, αντικαθιστώντας τον Φον Πάπεν, ο οποίος όμως βρήκε σύντομα την ευκαιρία να εκδικηθεί. Δύο μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 1933, έπεισε στα κρυφά τον Χίντεν- μπουργκ να ορίσει τον Χίτλερ καγκελάριο και τον ίδιο αντικαγκελάριο. Οι συντηρητικοί νόμιζαν ότι ο Χίτλερ, άπειρος και άξεστος στα μάτια τους, θα είχε διακοσμητικό ρόλο και ότι στην πραγματικότητα θα κυβερνούσαν οι ίδιοι, έχοντας την ίδια στιγμή αποκλείσει την Αριστερά από την εξουσία. Αλλά ο Χίτλερ είχε άλλες φιλοδοξίες και ικανότητες. Ως καγκελάριος, προκήρυξε εκλογές για τις 5 Μαρτίου 1933. Με το ναζιστικό κόμμα να ελέγχει το κράτος, τα Τάγματα Εφόδου ελεύθερα να τρομοκρατούν και το κομμουνιστικό κόμμα απαγορευμένο -ύστερα από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο κοινοβούλιο μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές-, οι ναζί πήραν το 43,9%.

Ο Χίτλερ έπεισε τους Συντηρητικούς να αλλάξουν το Σύνταγμα για να του δώσουν τη δυνατότητα να κυβερνήσει με διατάγματα, όπως το έκανε μέχρι το τέλος του, ανανεώνοντας δύο φορές τη σχετική διάταξη.

7. Γιατί πολλοί διανοούμενοι, άνθρωποι δηλαδή του πολιτισμού, υποστήριξαν το φασισμό - κάτι τόσο αντίθετο σε κάθε έννοια πολιτισμού;

Η απήχηση του φασισμού στους διανοούμενους είναι μια από τις πιο περίεργες πλευρές της ιστορίας του φασισμού. Πολλοί διανοούμενοι υποστήριξαν το φασισμό στα αρχικά του στάδια, όταν έμοιαζε με νεανική και δυναμική επανάσταση εναντίον του αστικού κομφορμισμού. Οι μοντερνιστές καλλιτέχνες, όπως ο Φιλίπο Τομάζο Μαρινέτι και οι φουτουριστές, υποστήριξαν το φασισμό γιατί τον έβλεπαν ως φορέα των νεωτερικών αισθητικών αξιών που πρέσβευαν και οι ίδιοι - αντίδοτο στις φθαρμένες φιλελεύθερες αξίες. Κάποιοι από τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες, όπως ο διάσημος μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι, εγκατέλειψαν γρήγορα το φασισμό, γιατί ανακάλυψαν ότι στην πραγματικότητα οι φασίστες περιφρονούσαν το πνεύμα και εκμεταλλεύονταν τις τέχνες για τους σκοπούς τους. Αλλοι, όπως ο γερμανός φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ, έμειναν προσκολλημένοι σ' αυτόν. Ο Χάιντεγκερ πίστευε ότι η δημοκρατία συνέτεινε στον κομφορμισμό της καθημερινότητας, τον οποίο ο ίδιος ζητούσε να αντικαταστήσει με μια πιο αυθεντική μορφή ύπαρξης. Αλλοι διανοούμενοι ήταν αντικομμουνι- στές, που φοβόνταν ότι -αν ηττηθεί ο Χίτλερ- η Σοβιετική Ενωση θα κυριαρχούσε στην Ευρώπη, ενώ άλλοι στράφηκαν στο φασισμό από τον αντισημιτισμό τους, τον οποίο εκλογίκευαν ως αναζήτηση μιας αγνότερης, λιγότερο υλιστικής κοινωνίας. Υπήρχαν, φυσικά, και καιροσκόποι που θεωρούσαν ότι θα κέρδιζαν περισσότερα σε προσωπικό επίπεδο με μια νίκη των φασιστών. 

____________

Πηγές

- Robert O. Paxton, Η Ανατομία του Φασισμού, μτφρ.Κατερίνα Χαλμούκου, εκδ. Κέδρος, 2006,

- Στάνλεϊ Τζ. Πέιν, Μια ιστορία του φασισμού, 1914-1945, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, προλογικό σημείωμα: Στέφανος Ροζάνης, εκδ. Φιλίστωρ, 2000 


-*-

Ρόμπερτ Πάξτον: «Η κρίση μπορεί να φέρει και το φασισμό»

[Εψιλον, 24/10/10]

Υπάρχουν σήμερα οι συνθήκες για να επιστρέψει ο φασισμός; Το ερώτημα μπαίνει επιτακτικά, τη στιγμή που βλέπουμε να επανεμφανίζεται δυναμικά στην Ευρώπη, και βεβαίως στην Ελλάδα, ένας λόγος με χαρακτηριστικά που μοιάζουν πολύ με αυτά του φασισμού: εθνικισμός, κατασκευή εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, δυσανεξία προς το διαφορετικό, απαξίωση της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων για χάρη των εννοιών της τιμής, του αίματος, της εθνικής παράδοσης. Ο Ρόμπερτ Πάξτον (Robert Paxton), ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς του φασισμού,  επίτιμος καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια και συγγραφέας  του βιβλίου αναφοράς "Η Ανατομία του Φασισμού" (εκδ. Κέδρος), μας βοηθά να διερευνήσουμε μιαν απάντηση.

2/7/11

Vanity (Un)Fair: Τι είδε (και ποιους δεν είδε) ο αμερικάνος

[Εψιλον, 3/10/10]

1.

Αν πρέπει να μείνει στην Ιστορία μια φράση από το 14σέλιδο ρεπορτάζ του Μάικλ Λιούις για την οικονομική κρίση της Ελλάδας που δημοσιεύεται στο τελευταίο «Vanity Fair» (τίτλος: «Φοβού τους Δαναούς και ομόλογα φέροντας»), θα δικαιούνταν την τιμή η εξής: «Στην Ελλάδα δεν βούλιαξαν οι τράπεζες τη χώρα. Η χώρα βούλιαξε τις τράπεζες». Η φράση εμφανίζεται στο τέλος της έκτης παραγράφου, ύστερα από τρεις γεμάτες παραγράφους για τη διαφθορά και τη σπατάλη του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, και συμπληρώνεται με μία σχεδόν εξίσου εμβληματική φράση προς το τέλος του κειμένου, αφού πρώτα ο Λιούις αναφερθεί στο θάνατο των τριών εργαζομένων της Μαρφίν κατά τη διαδήλωση της 5ης Μαΐου: «Αν υπήρχε δικαιοσύνη στον κόσμο, οι έλληνες τραπεζίτες θα βρίσκονταν στο δρόμο, διαμαρτυρόμενοι κατά των ηθικών αξιών του μέσου έλληνα πολίτη».

Σωκράτης Κουγέας: Ποιος οδηγεί την Ιστορία;

[Εψιλον, 12/9/10]

Τι είδους Ιστορία θέλουμε να διδάσκει το σχολείο; Τα τελευταία χρόνια, η σχολική Ιστορία τείνει να απομακρυνθεί από τα ιδεολογήματα και τους μύθους του ελληνικού εθνικισμού. Είναι καλό αυτό; Και τι έρχεται να πάρει τη θέση της εθνικιστικής προσέγγισης; Μια νέα ιδεολογία -αυτή του ευρωπαϊσμού- με τους δικούς της μύθους, που εξυπηρετεί κι αυτή συγκεκριμένες σχέσεις εξουσίας; Ή μια Ιστορία περισσότερο επιστημονική, που κρατά αποστάσεις από τα ιδεολογήματα και τα εξετάζει κριτικά;

Είκοσι χρόνια Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα

[Εψιλον, 5/9/10]

Το υψίπεδο του Καλόνγκε, μια περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό κοντά στα σύνορα με τη Ρουάντα, βρίσκεται σε υψόμε- τρο περίπου 2 χιλιομέτρων. Εκεί καταφεύγουν χιλιάδες άνθρωποι από τα γύρω χωριά, αφήνοντας πίσω τους το σπίτι και τα υπάρχοντά τους, για να γλιτώσουν από τις συνεχείς επιδρομές του στρατού ή των ομάδων των ανταρτών που συγκρούονται μεταξύ τους από το φθινόπωρο του 2008, μετατρέποντας την περιοχή σε κόλαση για τους αμάχους.

Γκόραν Μπρέγκοβιτς: «Ξέρετε, δεν είμαι ο Πίτερ Γκάμπριελ!»

[Εψιλον, 5/9/10]


Ερχεται ξανά, αυτήν τη φορά όχι μόνον ως μουσικός, αλλά και ως συγγραφέας και σκηνοθέτης ενός γυναικείου αντιπολεμικού έργου, που συνδυάζει τη βαλκάνια μουσική με την παράδοση της πρώτης περιόδου της όπερας. Τον 16ο αιώνα, την εποχή του Μοντεβέρντι, συνήθιζαν ένας ηθοποιός να απαγγέλλει μια ιστορία στη σκηνή με τη συνοδεία μουσικής. Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς -που γνωρίζει εκείνη την εποχή, διότι προετοιμάζει για του χρόνου τη σκηνοθεσία της όπερας του Μοντεβέρντι «Ορφέας»- εμπνεύστηκε από αυτήν την παράδοση και ανεβάζει στις 27 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο τα «Ημερολόγια μιας θλιμμένης βασίλισσας», που αφηγείται η ηθοποιός Μαρία Ναυπλιώτου.

Τεστ: Πόσο τεμπέλης είσαι;

[Εψιλον, 22/8/10]

Ενα σύντομο, ξεκούραστο τεστ, για να μάθετε πόσο εργατικός ή τεμπέλης είστε. Ασχοληθείτε με το πάσο σας.

Το εγκώμιο της τεμπελιάς και η ιδεολογικοποίηση της εργατικότητας

[Εψιλον, 22/8/10]

Το χαρακτηρισμό «τεμπέληδες» τον ακούγαμε για τους φοιτητές που αντιδρούσαν στην εντατικοποίηση των σπουδών, τον ακούμε για όσους αρνούνται να συνταχτούν με το τροπάρι της εντατικοποίησης της εργασίας που ακούγεται από τους άμβωνες των περισσότερων ΜΜΕ. Τότε οι φοιτητές, σήμερα οι εργαζόμενοι , δεν κάνουν τίποτε άλλο, λέει, από το να «ιδεολογικοποιούν την τεμπελιά τους». Αυτός ο ισχυρισμός καταφέρνει να απαξιώσει τον αντίπαλο, αποκρύπτοντας μιαν άλλη ιδεολογικοποίηση, που προηγείται από αυτήν της τεμπελιάς και είναι σήμερα κυρίαρχη: την ιδεολογικοποίηση της εργατικότητας.

Πλατεία Εξαρχείων: Ο ντίλερ δεν είναι πια εδώ

[Εψιλον, 1/8/10]

Η τελευταία αφορμή για όσα έγιναν πριν από λίγους μήνες στην πλατεία Εξαρχείων δόθηκε ένα βράδυ, όταν χρήστες και διακινητές ναρκωτικών ουσιών στην πλατεία, «πρεζάκια» και «βαποράκια» δηλαδή, κυνήγησαν μια κοπέλα να της πάρουν την τσάντα. Την επομένη, στις 13 Μαΐου, ο Αχιλλέας Σεβαστόπουλος, ιδιοκτήτης τριών εστιατορίων που βρίσκονται λίγο πιο πέρα, έφερε στην πλατεία μια μικροφωνική εγκατά- σταση και, όπως σχεδίαζε μέρες αλλά ούτε ο ίδιος πίστευε πως θα κάνει, άρχισε να μιλάει στους χρήστες και τους διακινητές.

Δημήτρης Σπηλιώτης: Η γκέι ζωή δεν περιλαμβάνει μόνο την αδικία και τον αγώνα

[10%, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009]

Γεννήθηκε στα τέλη του 1974 στην Αθήνα κι έξι μηνών ακολούθησε την οικογένειά του στο Ιράν, όπου έμεινε ως έξι χρονών. Ο εκπατρισμός του κατά την καθοριστική περίοδο της πρώτης παιδικής ηλικίας τον έκανε να βλέπει πάντα την Ελλάδα από απόσταση. Στην εφηβεία η ομοφοβία του περιβάλλοντός του τού έγινε ανυπόφορη. Έφυγε στη Βρετανία να σπουδάσει ψυχολογία και να βρει τον εαυτό του. Σήμερα, ο Δημήτρης Σπηλιώτης εξακολουθεί να ζει στη Βρετανία, όπου ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής βοηθάει κι άλλους να βρουν τον εαυτό τους και ν' αντιμετωπίσουν ένα περιβάλλον πολλές φορές εχθρικό, που επιτίθεται στη διαφορετικότητα συχνά με υπόγειους, αδιόρατους τρόπους.

Διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού: Από τ'αυτί και στο Συνήγορο

[10%, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009]

Ένα ιστορικό ταμπού του ελληνικού κράτους καταρρίφθηκε τον Ιούνιο στο Πράιντ, αν και με τους Γκλίτερμπάντιτς, τα μπαλόνια και τα κάθε λογής φλάιερ οι περισσότεροι δεν το πήραμε χαμπάρι. Και όμως, ανάμεσα στα φυλλάδια των ακτιβιστικών και πολιτικών οργανώσεων, διανεμήθηκε ένα με τίτλο «Περήφανοι κάθε μέρα!». Το υπέγραφε ο Συνήγορος του Πολίτη. Ήταν το πρώτο ενημερωτικό φυλλάδιο ελληνικής κρατικής υπηρεσίας (του ΚΕΕΛΠΝΟ συμπεριλαμβανομένου) που κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα και απευθύνεται στους γκέι και τις λεσβίες.

Γιώργος Κολλάρος: Με δύναμη από την Τήνο

[10%, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009]

Ήρθε από την Αίγυπτο στην Αθήνα τριών ετών. Στα 28 του άφησε την Αθήνα, όπου το πρωί σπούδαζε στην οδοντιατρική και το βράδυ δούλευε μπάρμαν, για να ζήσει στην Τήνο. Ήταν ακόμη φοβισμένος και πειραματιζόταν κατά καιρούς με το άλλο φύλο, αν και ήξερε ότι αυτό που πραγματικά θέλει είναι οι άνδρες. Σήμερα, στα 46 του, έχοντας ταξιδέψει στον κόσμο και αποτινάξει πια την ενοχή, ο Γιώργος Κολλάρος έχει ανακαλύψει ότι το στοίχημα είναι η εσωτερική ισορροπία κι ένας δημιουργικός διάλογος με τον κοινωνικό περίγυρο. Εξ ου και συμμετέχει στην κινηματογραφική λέσχη και στην οικολογική οργάνωση του νησιού, συντονίζει μια ομάδα καράτε που δημιούργησε και παρεμβαίνει με άρθρα του στον τοπικό και οδοντιατρικό τύπο για την άρση των διακρίσεων κατά των ομοφυλόφιλων.

Γιάννης Νένες - Νίκος Μυλωνάς: Γκέι χρονοκάψουλα

[10%, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009]

Πρόλαβαν μια Αθήνα που δεν υποψιαζόμαστε πια, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στις αρχές της δεκαετίας του '80, με διάθεση για διάχυτους σεξουαλικούς πειραματισμούς, φλερτ στο δρόμο, ουρητήρια με κίνηση και μια ζωντανή γκέι γειτονιά που βάζει κάτω το σημερινό Γκάζι. Κι έζησαν την αρχή του γκέι κινήματος στη χώρα μας, με το ΑΚΟΕ και το Αμφί, βάζοντας σε κυκλοφορία τότε για πρώτη φορά όρους που έχουμε σήμερα ψωμοτύρι: «γκέι», «ντουλάπα», «bondage». Ο δημοσιογράφος Γιάννης Νένες και ο ιδιωτικός υπάλληλος Νίκος Μυλωνάς ξεναγούν το Δημήτρη Αγγελίδη και το Λύο Καλοβυρνά στην Αθήνα μιας άλλης εποχής.

Βενετία Καντσά: Οι «αόρατες» ερωτικές σχέσεις μεταξύ γυναικών

[10%, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009]

H επιστημονική ενασχόλησή της Βενετίας Καντσά με τις ομόφυλες γυναικείες σχέσεις στη σύγχρονη Ελλάδα, καρπός της οποίας είναι σειρά δημοσιεύσεων σε βιβλία και περιοδικά, αρχίζει ήδη από τη μεταπτυχιακή διπλωματική της εργασία «Δυνάμει φίλες, δυνάμει ερωμένες: Συναντήσεις γυναικών στην Ερεσό Λέσβου» το 1995. Ακολουθεί η διδακτορική της διατριβή «Κόρες που δεν μιλούνε, μητέρες που δεν ακούνε. ερωτικές σχέσεις ανάμεσα σε γυναίκες στη σύγχρονη Ελλάδα» το 2001 και άλλες δύο εθνογραφικές έρευνες, μία με θέμα τη μη-ετερόφυλη μητρότητα και άλλη μία σχετικά με θέματα σεξουαλικότητας, πολιτικής και ιδιότητας του πολίτη με αναφορά κυρίως στο γάμο ομοφύλων.

Φτου και Βγαίνω: "Είδα ένα γράμμα ανοιχτό, χωρίς φάκελο, γραμμένο στ'αγγλικά, σε μια γαλάζια κόλα"

[10%, Μάρτιος - Ιούνιος 2009]


Το καλοκαίρι του 1951, η κ. Ελένη ήταν έτοιμη να δώσει πτυχιακές εξετάσεις στη Νομική, αλλά ένας θυελλώδης έρωτας, μια εγκυμοσύνη κι ένας γάμος ανέτρεψαν τα σχέδιά της. Με τον σύζυγό της και τον γιο της, και αργότερα με τον ανιψιό της που είχε χάσει τη μητέρα του και ήρθε να μείνει μαζί τους, πέρασαν χρόνια ωραία αλλά δύσκολα. Σήμερα, η κ. Ελένη ζει σε μια επαρχιακή πόλη, συνταξιούχος δικαστικός, γι' αυτό και προτιμά να διατηρήσει την ανωνυμία της. Λυπάται κι αγανακτεί όταν ακούει στις παρέες και στην τηλεόραση να μιλούν άσχημα για την ομοφυλοφιλία, αλλά χαίρεται που τώρα το θέμα συζητιέται, για να μαθαίνει ο κόσμος και να το αντιμετωπίζει σωστά. Όπως έμαθε και η ίδια.

Ντοντού Κιλίς: Ελλάς Τουρκία Ομοφοβία

[10%, Δεκέμβριος 2008 - Μάρτιος 2009]

Η Ντοντού Κιλίς (Döndü Kiliç) γεννήθηκε στο χωριό Μαλάτια, στην ανατολική Τουρκία, και μεγάλωσε στη Βόννη της Γερμανίας. Σπούδασε στο Βερολίνο φιλοσοφία και ψυχολογία, αλλά κατέληξε να σπουδάζει σκηνοθεσία. Η πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, το ντοκιμαντέρ Η άλλη πλευρά της Κωνσταντινούπολης (The other side of Istanbul, Γερμανία, 2008), παρουσιάζει το γκέι κίνημα στην Κωνσταντινούπολη, όπου ζουν οι γονείς της. Τη συναντήσαμε το φθινόπωρο στην Αθήνα, λίγο μετά την προβολή της ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νύχτες Πρεμιέρας.

1/7/11

Ειρήνη - Άντζελα: "Δεν είναι παιχνίδι, είναι η ζωή μας"

[10%, Δεκέμβιος 2008 - Μάρτιος 2009]

Γνωρίστηκαν όταν η Ειρήνη γράφτηκε στο λεσβιακό gaydar τον Σεπτέμβριο του 2006. Είχε χωρίσει κάπου ένα χρόνο, δεν είχε φίλες λεσβίες και ήθελε να βρει κάποια απλώς για να συζητήσει τις απορίες που συσσωρεύονταν. Ανάμεσα στα μηνύματα τύπου «ωραία φωτογραφία!» που βρήκε στο mailbox την επομένη, το μήνυμα της Άντζελας ξεχώριζε: «Πώς τα πας με τη βροχή;». Η Άντζελα, που πρόσφατα είχε κι αυτή χωρίσει από μια μακροχρόνια σχέση, είχε γραφτεί στο σάιτ πριν από ένα μήνα, έτσι, για να δει τι είναι τέλος πάντων το Ίντερνετ και ο υπολογιστής.

Κώστας Κανάκης: Η αγωνία για την αρρενωπότητα

[10%, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2008]


Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει, μπορεί και γράψει, τα ίδια και άλλα τέτοια σε προφίλ σε γκέι ιστοσελίδες; Η γλώσσα των προφίλ δεν είναι καθόλου αθώα. Αντανακλά —και δημιουργεί— τις εικόνες που έχουμε για το τι είναι άντρας. Ο γλωσσολόγος Κώστας Κανάκης, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μελέτησε σε δύο έρευνές του1 τη γλωσσική διατύπωση προφίλ ελληνόφωνων χρηστών του gay.gr και επαγγελματιών escort στο gaydar.co.uk. Παρουσιάζει στο 10%τα ευρήματά του για τα παλιά και τα νέα στερεότυπα της ομοφυλοφιλίας όσον αφορά την αρρενωπότητα και τη θηλυπρέπεια και αναρωτιέται μήπως ήρθε η ώρα να πάμε ένα βήμα παραπέρα.