23/6/11

Μαρκ Λάιτα: Τα 105 πρόσωπα της Αμερικής

[Εψιλον, 29/11/09]

 Πριν από δέκα χρόνια, ο Μαρκ Λάιτα (Mark Laita), ένας από τους πιο επιτυχημένους φωτογράφους διαφημίσεων, αποφάσισε να επιστρέψει στην παλιά του αγάπη, τα πορτρέτα. Παρέα με έναν βοηθό, ένα γκρίζο υφασμά- τινο φόντο και τις μηχανές του, γύρισε τις πολιτείες της Αμερικής (εκτός από τις δύο νεότερες: τη Χαβάη και την Αλάσκα), αναζητώντας χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων σχεδόν από κάθε επάγγελμα, ηλικία και τάξη. Το αποτέλεσμα ήταν το «Created Equal» - 105 φωτογραφικά δίπτυχα τα οποία αποτελούν το «οικογενειακό» άλμπουμ της σύγχρονης Αμερικής.
____________

Τι θέλετε να πείτε με τον τίτλο «Created Equal»; 

Ενα από τα ιδρυτικά πιστεύω των ΗΠΑ είναι ότι όλοι οι άνθρωποι "δημιουργήθηκαν ίσοι". Σε πρώτο επίπεδο, τα δίπτυχα του "Created Equal" μοιάζει να δείχνουν πόσο διαφορετικοί είμαστε. Σ' ένα βαθύτερο επίπεδο το μήνυμα είναι ότι είμαστε όλοι το ίδιο, πριν το περιβάλλον, οι περιστάσεις ή η μοίρα μάς κάνουν αυτό που έχουμε γίνει. Μπορεί να θέλουμε να πιστεύουμε ότι μας χωρίζουν τα χρήματα, η ευφυΐα, η ομορφιά, η ηλικία και άλλα πολλά. Είμαστε, όμως, όλοι άνθρωποι. Εχουμε τις ίδιες αξίες, τα ίδια όνειρα, τους ίδιους φόβους.

Εχουν τις ίδιες αξίες ο αστυνομικός με το μέλος μιας σπείρας, ο πράκτορας του FBI με τον κλέφτη, όπως τους βλέπουμε στο βιβλίο; 

Ας πάρουμε ένα ακόμη πιο ακραίο παράδειγμα: το δίπτυχο με τις καθολικές καλόγριες και τις πόρνες. Καθεμία από τις γυναίκες αυτές κάνει ό,τι μπορεί για να βελτιώσει τη ζωή της, όσο κι αν είναι άστοχες και λάθος οι κινήσεις της· μπορεί λόγω καταστάσεων να οδηγήθηκε εκεί όπου βρίσκεται, προσπαθεί όμως να κάνει αυτό που ο Θεός της (ή ο προαγωγός της) της λέει ότι είναι το σωστό. Κάθε άνθρωπος στη Γη, ακόμη κι ένας ακραίος σκληροπυρηνικός ισλαμιστής, πασχίζει να δημιουργήσει ευχάριστες συνθήκες ζωής. Για τους περισσότερους, αυτό σημαίνει στέγη, φαγητό, παρέα, ευτυχία. Αυτά αναζητούν και οι άνθρωποι του βιβλίου. Κάποιοι νιώθουν πως την ευτυχία θα τη φέρει η επιτυχία ή το χρήμα· άλλοι, τα ναρκωτικά ή η δόξα. Το βιβλίο καταγράφει τους διαφορετικούς δρόμους που ακολουθούν οι Αμερικανοί προσπαθώντας να πετύχουν το στόχο τους, όντας ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν και να είναι όποιοι θέλουν.

Είναι πράγματι ελεύθεροι; Εχουν τις ίδιες ευκαιρίες στη ζωή; 

Φυσικά. Είναι ελεύθεροι να επιλέξουν. Η αμερικανική κοινωνία δεν είναι τόσο ταξική όσο άλλες. Στις ΗΠΑ υπάρχουν αμέτρητοι άνθρωποι που ξεκίνησαν φτωχοί -ή ήρθαν από άλλες χώρες- και πέτυχαν, με επιμονή και σκληρή δουλειά. Η ελευθερία και οι τεράστιες ευκαιρίες που δίνονται εδώ είναι από τα σημαντικότερα στοιχεία που κάνουν την Αμερική σπουδαία. 

Νομίζω ότι πολλοί θα διαφωνήσουν... 

Οπως και να έχει, τα δίπτυχα εξετάζουν την πορεία αυτών των ανθρώπων. Ακόμη και αν δεν είναι ελεύθεροι, που σημαίνει ότι δεν έχουμε δημιουργηθεί όλοι ίσοι, για μένα παραμένει ενδιαφέρον το ότι οι άνθρωποι αυτοί συνυπάρχουν στον ίδιο τόπο. Με γοητεύει το γεγο- νός ότι η ανατροφή, η εκπαίδευση ή η μοίρα τους τους οδήγησε στο δρόμο όπου βρίσκονται. Θέλω μόνο να θέσω ερωτήματα (πού βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι και πώς έφτασαν εκεί), όχι να υποβάλω τις απαντήσεις.

Νομίζω ότι το πετύχατε. Με ποια κριτήρια σχηματίσατε τα ζευγάρια; 

Δεν είχα ένα μοναδικό κριτήριο. Σε κάποια δίπτυχα κυριαρχεί η αντίθεση, σε άλλα ο παραλληλισμός· άλλα δείχνουν πώς η ηλικία αλλάζει και επαναπροσδιορίζει τη ζωή μας. Σε κάθε περίπτωση, τα δίπτυχα απελευθερώνουν ενέργεια, δημιουργούν διάλογο.

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία είναι, νομίζω, ότι ο φακός αντιμετωπίζει όλα τα πρόσωπα το ίδιο· δεν παίρνει θέση. 

Ναι. Θέλω αυτή η δουλειά να αποτελέσει μια καταγραφή της Αμερικής σ' αυτό το στάδιο της ιστορίας της! Σχεδόν σαν μια επιστημονική ή ανθρωπολογική μελέτη. Γι' αυτό οι φωτογραφίες είναι τόσο απογυμνωμένες και αποστασιοποιημένες.

Τι δείχνουν αυτά τα πορτρέτα για την Αμερική; 

Οτι έχει μια ποικιλομορφία. Υπάρχουν αυτοί που έχουν εξελιχθεί πνευματικά κι εκείνοι που μένουν κολλημένοι στο παρελθόν· υπάρχουν πολύ πλούσιοι και πολύ φτωχοί· ακραία συντηρητικοί και ακραία φιλελεύθεροι - μερικές φορές στην ίδια γειτονιά. Πε- ρισσότερο από κάθε άλλη χώρα, στην Αμερική μάς αρέσει να βλέπουμε την άσκημη πλευρά μας· είναι υπαρκτή και θάλλουσα· είμαστε, όμως, επίσης μια δυνατή και όμορφη χώρα που σφύζει από ζωή. Πιστεύω ότι γινόμαστε ακόμη περισσότερο δυνατοί και υγιείς, επειδή ακριβώς είμαστε ελεύθεροι να μιλάμε ανοιχτά για τις αδυναμίες μας.

-*-