23/6/11

Σταύρος Θεοδωράκης: «Για τους ανθρώπους που δεν προχωρούν στην κεντρική λεωφόρο»

[10%, Φεβρουάριος 2008 - συνέντευξη στο Δημήτρη Αγγελίδη και το Λύο Καλοβυρνά]


Η ομοφυλοφιλία επανέρχεται στη θεματολογία του: συχνές συνεντεύξεις με ανθρώπους που «δεν προχωρούν στην κεντρική λεωφόρο» της σεξουαλικότητας κι όταν βρεθεί απέναντι σε πολιτικούς, συχνά θα ρωτήσει τις θέσεις τους για το γάμο ομοφύλων και την υιοθεσία. Επιχειρώντας ν’ αποδείξει ότι μπορείς να ανακατεύεσαι με τα πίτουρα της τηλεόρασης χωρίς να σε τρώνε οι κότες, ο Σταύρος Θεοδωράκης μιλά στο 10% και ζητά από τους ομοφυλόφιλους να κόψουν την ψυχολογία θύματος.

____________

Σου ’χει τύχει σε συνεντεύξεις γκέι να σου ζητούν να τους παρουσιάσεις ως στρέιτ;

Πολλές φορές, και με πολιτικούς και με καλλιτέχνες. Πάω να κάνω μια συνέντευξη, για παράδειγμα, μ’ έναν πολιτικό που ξέρω ότι είναι γκέι και ξέρω τον φίλο του κι ότι είναι συνέχεια μαζί και μου λέει: «Ξέχνα αυτή την πλευρά μου – να συζητήσουμε για όλα τ’ άλλα». «Μα», του λέω, «όταν μου λες στο μικρόφωνο ότι είσαι πολύ ευτυχισμένος με τον άνθρωπό σου, γιατί να μην το πας ένα βήμα παραπέρα και να πεις «με τον φίλο μου»; Γιατί να μην το υπερασπιστείς; Όλη η σοβαρή κοινωνία ξέρει ότι αυτό είσαι». Αλλά όχι, επιμένουν να μιλούν για τις σχέσεις τους ουδέτερα, χωρίς φύλο: «Ο άνθρωπός μου», «ο δεσμός μου».

Περίμενες να το δηλώσουν;

Δεν μπορώ να τους υποδείξω τι να κάνουν, αλλά μ’ ενοχλεί η ανάγκη τους να προστατέψουν αυτή την πλευρά τους. Αν είχα μια τέτοια κυρίαρχη επιλογή δεν θα υποκρινόμουν μια άλλη ζωή. Θεωρώ ότι αποτελεί εμπόδιο για την εξέλιξη της κοινωνίας.

Εσύ τι κάνεις σ’ αυτή την περίπτωση; Προχωράς στη συνέντευξη ακόμη κι αν δεν είναι αλήθεια;

Εγώ κάνω πάντα μια συμφωνία κυρίων. Εάν οι όροι που μου θέτει κάποιος είναι τέτοιοι που με αποτρέπουν να κάνω τη δουλειά μου, λέω «ευχαριστώ, δεν θα πάρω». Αν για παράδειγμα ένας πολιτικός μου ζητήσει να τον ρωτήσω για τη σχέση με τη γυναίκα του, ενώ ξέρω ότι είναι γκέι, θα του πω: «Πάρε τ’ αρχίδια μου». Δεν θα συνεργήσω στην υποκρισία. Αν όμως μου ζητήσει να μην αναφερθούμε καθόλου στα προσωπικά του, είτε είναι γκέι είτε στρέιτ, θα το σεβαστώ.

Εσύ αν ήσουν γκέι και το δήλωνες, πώς πιστεύεις ότι θα επηρέαζε την καριέρα σου;

Νομίζω ότι αν ήμουν γκέι στα 20 που άρχισα την καριέρα μου, θα γινόταν στοιχείο της δημοσιογραφίας μου. Δεν ξέρω, μπορεί να μου έκανε καλό, μπορεί και κακό. Εξαρτάται πώς θα το χειριζόμουν εγώ και από τη συγκυρία. Δεν πιστεύω πάντως ότι θα βίωνα απαραίτητα καμιά κόλαση. Αν το υπερασπιζόμουν σωστά…

Βλέπεις όμως ότι χρειάζεται να το υπερασπιστείς. Εδώ υπάρχει μια ανισότητα. Ένας στρέιτ δεν χρειάζεται ποτέ να υπερασπιστεί την ταυτότητά του – θεωρείται φυσιολογική.

Πάντα χρειάζεται να υπερασπιστείς οτιδήποτε είναι λίγο διαφορετικό από αυτό που ο άλλος έχει συνηθίσει και θεωρεί κανονικό. Εγώ, ας πούμε, όταν άρχισα να κάνω πολιτικό ρεπορτάζ, αρνήθηκα να βάλω γραβάτα. Βγήκε ο Γιαννόπουλος και είπε στη Βουλή: «Ο πρωθυπουργός έδωσε συνέντευξη σ’ έναν αλήτη, σ’ ένα κωλόπαιδο». Χρειαζόταν να το υπερασπιστώ, να το χειριστώ. Και θεωρώ ότι τελικά μου έκανε καλό στο δικό μου κοινό.

Εσύ τι πιστεύεις; Αν δεν είσαι και λίγο γκέι στην Ελλάδα, τον πούλο, όπως σου είπε ο Ψαριανός στην περιβόητη συνέντευξη;

Θα σου πω τι πιστεύω, αλλά δεν θέλω να φανεί ότι απαντώ στη συνέντευξη ενός άλλου.

Ο ίδιος είπε πάντως ότι παραποιήθηκαν τα λόγια του.

Αυτό το είπε γιατί τρομοκρατήθηκε. Είχε να τα βάλει μ’ ένα ολόκληρο σύστημα κομματικό και κοινοβουλευτικό. Κοίταξε, είπε μερικά πράγματα στη συνέντευξη, εγώ τα αξιολόγησα και τα έδειξα. Δεν θεωρώ ότι τον εξέθεσα, αλλά ότι προέβαλα τη δύναμή του. Δεν έχω πρόβλημα μαζί του, προχθές άλλωστε τα πίναμε μαζί. «Ρε συ», του λέω, «αυτοί οι άθλιοι που σου την πέφτουν, δεν σε ξέρουν, δεν σ’ αγαπάνε. Εσύ βγήκες βουλευτής γιατί αυτά έλεγες πάντα». Ψήφισε κανείς τον Ψαριανό για το ντοκτορά του και την ανάλυσή του στο Μακεδονικό; Τον ψήφισαν επειδή ήταν ένας τολμηρός ραδιοφωνατζής που τα έλεγε έξω από τα δόντια και τα έβαζε με το κράτος με μια αντιεξουσιαστική λογική. Εμένα σ’ αυτό το θέμα μ’ ενόχλησαν οι αντιδράσεις των ομοφυλόφιλων συνδικαλιστών.

Γιατί;

Μ’ ενόχλησαν στο σημείο που απαιτούσαν από το ΣΥΡΙΖΑ να επαναφέρει τον Ψαριανό στην τάξη. Πού είναι η αυτονομία των βουλευτών και το δικαίωμά τους να εκφράζονται όπως θέλουν;

Βγήκε όμως συνεργαζόμενος με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Δηλαδή, αν ένας βουλευτής της ΝΔ δήλωνε υπέρ του ομόφυλου γάμου, θα θέλαμε να βγουν οι συντηρητικές οργανώσεις να ζητήσουν από το κόμμα να τον μαζέψει; Δεν είμαι υπέρ της συγκάλυψης – πιστεύω ότι πρέπει να μαλώνουμε και να παλεύουμε για τις ιδέες μας. Όχι όμως, όταν δεν μας βολεύει, να φωνάζουμε τους μπάτσους να μαζέψουν τον αντίπαλο. Εδώ είναι η διαφωνία μου.

Επί της ουσίας, πάντως, εσύ τι πιστεύεις; Τα ΜΜΕ έχουν αλωθεί από τους γκέι;

Όχι, δεν έχουν αλωθεί. Απλώς υπάρχουν ορισμένοι τομείς των ΜΜΕ στους οποίους οι γκέι συναντώνται σε μεγαλύτερη αναλογία σε σχέση με άλλους κλάδους.

Έχω βρεθεί πάντως σε δημοσιογραφικά γραφεία, όπου τα σχόλια για «πούστηδες» και «αδερφάρες» δίνουν και παίρνουν. Θα σου έχει τύχει.

Όχι πολύ. Πάντα υπάρχουν κάποιοι μαλάκες που το κάνουν, αλλά δεν είναι ο κανόνας.

Τους παίρνει όμως να το κάνουν, θεωρείται αποδεκτό. Εσύ πώς αντιδράς σε τέτοιες περιπτώσεις;

Αποσύρομαι. Εμένα γενικά δεν μου αρέσει αυτή η φιλοσοφία ζωής, ότι εμείς είμαστε οι καλοί και όσοι διαφέρουν από μας είναι οι κακοί. Η απαξίωση του άλλου με βρίσκει απέναντι.

Πώς σου φαίνεται η ελληνική κοινωνία; Συντηρητική, υποκριτική, ανεκτική, μισαλλόδοξη, τι;

Με φοβίζει, γιατί μπορεί να μην είναι τίποτα από αυτά και μπορεί να είναι τα πάντα. Σε ένα θέμα μπορεί να μας βγει ο απόλυτος προοδευτισμός και σ’ ένα άλλο ο απόλυτος συντηρητισμός. Είναι θέμα συγκυρίας, ποιοι θα προλάβουν να πουν κάτι. Δεν είναι μια κατασταλαγμένη κοινωνία, γι’ αυτό και πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος των δημοσιογράφων. Απεχθάνομαι πάντως και την ψυχολογία θύματος που βλέπω σε ομοφυλόφιλους.

Δηλαδή;

Είναι το ίδιο που κάνουν και πολλοί Εβραίοι. Έχουν περάσει τα πάνδεινα, όπως και οι Τσιγγάνοι και οι ομοφυλόφιλοι, κι έχουν αναπτύξει κάποια αντανακλαστικά που τελικά λειτουργούν σε βάρος της δημοκρατίας. Αν διαφωνήσεις με κάτι, αμέσως σε κατηγορούν για λανθάνοντα αντισημιτισμό. Το κάνουν και πολλοί Έλληνες, όπως όταν αρχίσεις να αμφισβητείς λίγο τον Βουκεφάλα, όχι καν τον Μεγαλέξανδρο, αλλά το άλογό του, θα σε πουν ανθέλληνα. π.χ. η ιστορία με τον Φίλιππο και την ομοφυλοφιλική του ζωή. Νομίζω ότι έχουμε φτάσει πια στο σημείο να μην είμαστε το παρελθόν μας, να μην είμαστε οι φόβοι μας.

Είναι όμως παρελθόν για τους ομοφυλόφιλους; Δεν υπάρχουν προβλήματα σήμερα;

Πολλά. Δεν τα ξέρω, γιατί δεν είναι η ζωή μου αυτή, αλλά αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν πάρα πολλές μικρές και πιθανόν και μεγάλες διακρίσεις. Όμως οι όροι του παιχνιδιού σήμερα είναι πολύ πιο καθαροί. Αν παραβιάζονται δικαιώματα, παραβιάζονται αντιθεσμικά. Πρέπει πια ο ομοφυλόφιλος που καταπιέζεται να ανοιχτεί στην κοινωνία ως μέλος της, όχι ως περιθώριο. Αυτός ο τόπος τους ανήκει το ίδιο με μένα και με τον καθένα. Είναι ο τόπος τους, η κοινωνία τους, το κράτος τους και μ’ αυτή την οπτική πρέπει να διεκδικήσουν τις αλλαγές.

Αν έρθω στο Αλάτσι με τον σύντροφό μου και συμπεριφερθούμε όσο διαχυτικά θα συμπεριφερόταν ένα ερωτευμένο στρέιτ ζευγάρι, θα μας κάνει κανείς παρατήρηση;

Όχι βέβαια. Άλλωστε, κάποιος είχε γράψει ότι οι μισοί εργαζόμενοι στο Αλάτσι είναι γκέι – το έγραψε ως αρνητικό, ότι έβαλα τα μισά γκαρσόνια γκέι σαν διαφημιστικό κόλπο.

Θα σε τεστάρουμε.

Σας περιμένω.

Τον τελευταίο χρόνο έχεις πάρει συνεντεύξεις, ενδεικτικά, από μια οδοκαθαρίστρια, μια τσιγγάνα, μια τρανσέξουαλ και δυο-τρεις ομοφυλόφιλους. Με ποιο κριτήριο επιλέγεις τα πρόσωπα;

Τους διαλέγω επειδή δεν προχωρούν στην κεντρική λεωφόρο κι επειδή δεν τραβούν την προσοχή των ΜΜΕ. Εκπροσωπούν πολλούς μικρούς διαφορετικούς κόσμους, οι οποίοι κάπου τέμνονται. Για μένα, ένα μέρος της ζωής του μουσουλμάνου είναι κοινό με τη δική μου ζωή. Με αυτή την έννοια, μελετώντας τους απέξω των μίντια, μελετώ εμένα, αυτό που θα μπορούσα να είμαι ή αυτό που είμαι και προσπαθώ να κρύψω.

Εσύ βέβαια είσαι ένας επιτυχημένος δημοσιογράφος και ιδιοκτήτης κοσμικού εστιατορίου. Έχεις ποτέ την αίσθηση ότι από τη θέση σου κάπως εκμεταλλεύεσαι αυτούς τους ανθρώπους;

Όχι. Πρώτον διότι δεν προσποιούμαι. Μπορώ εύκολα να προσεγγίσω αυτούς τους ανθρώπους, γιατί έχω μεγαλώσει στην Αγία Βαρβάρα κι έχω συναλλαγεί πάρα πολύ με τον δρόμο. Πιτσιρικάς είχα να κάνω με τσιγγάνους, μετά με ναρκωτικά, μετά με το έγκλημα, γιατί δούλεψα έναν καιρό στα δικαστήρια βοηθώντας τον πατέρα μου σε δουλειές στους διαδρόμους. Δεν δυσκολεύομαι να τους προσεγγίσω, να γίνω μέρος της ζωής τους. Και δεύτερον, διότι σέβομαι απόλυτα τη ζωή τους και χάνω τα βράδια μου μετά για να προβάλω τη δική τους αλήθεια.

Ο στόχος σου αυτός είναι; Να τους δίνεις φωνή;

Ναι. Να παρουσιάζω τις μικρές αλήθειες των άλλων και να δείχνω όσο το δυνατόν πιο πειστικά τον κόσμο τους. Δεν μπορείς να πλησιάζεις μια τρανσέξουαλ και να την κάνεις να αισθάνεται άσχημα. Δεν έχεις το δικαίωμα να εκπλήσσεσαι μ’ αυτά που σου λέει. Ως δημοσιογράφος θέλω να μου παρουσιάσεις μέρος του κόσμου σου και γι’ αυτό πρέπει να είμαι όσο το δυνατόν πιο άδειος, πιο γυμνός απέναντί σου. Ο δημοσιογράφος δεν μπορεί να πιστεύει σε Θεό, να ψηφίζει κόμμα, να έχει σεξουαλικότητα, πατρίδα.

Πολύ δύσκολο...

Είναι εξαντλητικό, ιδίως στην τηλεόραση. Γιατί, πολλές φορές, ο άλλος δεν σου παρουσιάζει πειστικά τον κόσμο του. Πρέπει να δεις μήπως αυτό που σου λέει υπακούει σε στερεότυπο. Η τρανσέξουαλ στην αρχή έβγαζε όλη τη χαρά που έχει μάθει ότι πρέπει να δείχνει. Εγώ όμως διέκρινα τη μελαγχολία και τη μοναξιά της επιλογής της και προσπάθησα να το δώσω με εικόνα, μέσα από τη μουσική, το μοντάζ, τις εικόνες, χωρίς να την προσβάλω. Αντιστρόφως, έβγαλα μια Τσιγγάνα που ζει στον Ασπρόπυργο, στα σκουπίδια. Διέκρινα όμως ότι πίσω από το ρόλο που έχει μάθει να παίζει για τους έξω τελικά είναι μια ευτυχισμένη γυναίκα. Η τρανσέξουαλ τι έχει μάθει; Ότι πρέπει να είναι υπερήφανη και χαρωπή γι’ αυτό που είναι. Η τσιγγάνα τι έχει μάθει; Να κλαίγεται, να ντρέπεται γι’ αυτό που είναι. Είναι μια γυναίκα με προβλήματα αλλά δεν είναι δυστυχισμένη.

Σπουδαίο μάθημα.

Ναι. Παίρνω ενέσεις από αυτούς τους ανθρώπους. Είναι και μια παιδευτική διαδικασία για τους δικούς μου. Μετά που έκανα την εκπομπή, πήρα την κόρη μου και πήγαμε και φάγαμε με αυτούς τους ανθρώπους σ’ ένα εστιατόριο. Μετά που γυρίσαμε στον καταυλισμό, ψιλόβρεχε, κι έμειναν αυτοί στη βροχή κι εμείς φύγαμε για το σπίτι. Και λέω της κόρης μου: «Είναι τυχαίο που είσαι σ’ αυτό το σπίτι, θα μπορούσες να ζεις εκεί». Όταν πλησιάζω αυτούς τους ανθρώπους, την έχω αυτή την αίσθηση, πόσο τυχαία γίνονται τα πράγματα στη ζωή.

-*-