[10%, 10/3/09]
Σε συζητήσεις στο Ιντερνετ κάποιοι αναρωτήθηκαν τι δουλειά είχαν το Σάββατο οι ακτιβιστές μέσα στην αίθουσα της Λυρικής. Είναι μια ερώτηση που θα μπορούσαν να απαντήσουν και οι ίδιοι, αρκεί να είχαν την ευελιξία να ρωτήσουν πρώτα τι δουλειά είχε σε μια αίθουσα τέχνης, και μάλιστα κρατική, η ομοφοβία και η λογοκρισία.
Γιατί αν κάποιοι έκαναν τη δουλειά τους το Σάββατο στην αίθουσα, αυτοί δεν ήταν οι μουσικοί, οι τεχνικοί και οι υπάλληλοι φύλαξης της Λυρικής, δημόσιοι υπάλληλοι τα καθήκοντα των οποίων ελπίζουμε ότι δεν περιλαμβάνουν τον προπηλακισμό πολιτών με γροθιές, σπρωξίματα και ύβρεις, ούτε την αφαίρεση και την καταστροφή μιας σημαίας. Όπως δεν περιλαμβάνουν τη διανομή ομοφοβικών φυλλαδίων, που επιτίθενται σε μια κοινωνική ομάδα και συνιστούν παρενόχληση στο χώρο εργασίας με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό.
Αν κάποιοι έκαναν τη δουλειά τους αυτές τις ημέρες, αυτοί δεν ήταν η διοίκηση της Λυρικής, που κατάφερε μέσα σε λίγες ώρες να μετατρέψει τη Λυρική σε σύμβολο ομοφοβίας και λογοκρισίας, και μάλιστα με μια παράσταση που μιλούσε για την ερωτική διαφορά. Αντί η διοίκηση να προστατεύσει την αρτιότητα του καλλιτεχνικού αποτελέσματος και να σταθεί εμπόδιο στην υπέρβαση καθηκόντων της Ορχήστρας, αναφερόμενη αρμοδίως στο ΥΠΠΟ (η Εθνική Λυρική Σκηνή αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, ενώ η Ορχήστρα Λυρικής Σκηνής δημόσια υπηρεσία που υπάγεται αυτοτελώς στο ΥΠΠΟ), διέψευδε τη σκηνοθέτιδα και συντελεστές της παράστασης που κατήγγειλαν παρασκηνιακές εκβιαστικές πιέσεις.
Αντί να καταδικάσει ευθέως τη δημόσια εκδήλωση της ομοφοβίας της Ορχήστρας, προτίμησε, διά της τεθλασμένης, να δηλώνει ότι η παράσταση αποτελεί επιλογή της διοίκησης. Μα, αν δεν έχει τη διάθεση ή τη δύναμη να υποστηρίξει στο ακέραιο τις επιλογές της, τι τις θέλει τις συμπαραγωγές με διεθνείς οργανισμούς; Αντί, τέλος, να διασφαλίσει την ειρηνική διαμαρτυρία των θιγόμενων πολιτών, ούτε εμπόδισε ούτε τιμώρησε εκ των υστέρων τα έκτροπα των υπαλλήλων της, αφήνοντάς τους ελεύθερους να τα επαναλάβουν.
Η σχέση της διοίκησης της Λυρικής με την πραγματικότητα φαίνεται στο εμπνευσμένο δελτίο τύπου της ΕΛΣ [*] προς τις κοσμικές στήλες, με την υπογραφή της Μαρίας Καραναγνώστη, υπεύθυνης του τομέα Δημοσίων Σχέσεων και Ανάπτυξης της ΕΛΣ: «Με μεγάλη επιτυχία και χορηγό την Attica Bank, έγινε την Παρασκευή 6 Μαρτίου, στο θέατρο Ολύμπια, η πανελλήνια πρώτη παρουσίαση της όπερας του Αντονίν Ντβόρζακ Ρούσαλκα. Η συμπαραγωγή με την Όπερα της Νίκαιας, προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού για την προσέγγιση του έργου από τη σκηνοθέτιδα Μαριόν Βάσσερμαν καθώς και θαυμασμό και θερμό χειροκρότημα για τις εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών της παράστασης.
Ακολουθούν στο ίδιο δελτίο πολύτιμες πληροφορίες για την παράσταση, για να γνωρίζουμε με τι όρους αντιλαμβάνεται την τέχνη και ποιο κοινό προκρίνει η ΕΛΣ: «Μαζί με την διοίκηση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τον Πρόεδρο κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλο, τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή κ. Τζοβάννι Πάκορ και τον Αντιπρόεδρο κ. Φώτη Παπαθανασίου, την παράσταση παρακολούθησαν ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος με τον Κωνσταντίνο Αιλιανό και οι Πρέσβεις: της Τσεχίας κα Hana Mottlova με τον σύζυγο της, της Αυστρίας κ. Michael Linnhart με τη σύζυγο του, της Γαλλίας Christophe Farnaud με την κόρη του Ματίλντα, της Ελβετίας Paul Koller - -Hauser με τη σύζυγο του και της Αγγλίας κ. David Landsman. Στα θεωρεία του θεάτρου Ολύμπια, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησαν την παράσταση οι: καθηγητής Ευτύχιος Βορίδης με τη σύζυγο του Ντόντα, ο Βασίλης Θεοχαράκης με τη σύζυγο του Μαρίνα, ο ζωγράφος Νίκολας Έγκον με τη σύζυγο του, η διευθύντρια του Γαλλικού Ινστιτούτου Catherine Suard, ο Σπύρος Ευαγγελάτος με την κόρη του Κατερίνα, η Μαρίνα Κρίλοβιτς κ.ά..
Όταν λοιπόν μια κρατική σκηνή και οι δημόσιοι υπάλληλοί της αντιλαμβάνονται τη δουλειά τους περίπου ως κοσμικό τσιφλίκι, στο οποίο θεωρούν δικαίωμά τους να επιλέγουν ποιες ερωτικές συμπεριφορές θα προβάλλονται και ποιες θα λοιδωρούνται, δουλειά των πολιτών είναι ακριβώς να παρεμβαίνουν. Να γίνονται ακτιβιστές και να βρίσκονται εκεί όπου συντελούνται οι διακρίσεις, μέσα στην αίθουσα, αφού εκεί λογοκρινόταν το φιλί δύο ανδρών, για να υπενθυμίζουν με την παρουσία τους ότι οι άνδρες μπορούν να φιλιούνται δημοσίως με άνδρες και οι γυναίκες με γυναίκες, για να ενοχλούν την ομοφοβία και για να αξιώνουν την άρση της λογοκρισίας.
Γι'αυτό το λόγο, το Σάββατο η «Σύνθεση» και το 10% (και όχι η ΟΛΚΕ, όπως λανθασμένα μεταδόθηκε στον τύπο) πήραν την πρωτοβουλία να καλέσουν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Δεν έγινε εφικτό ν'αποφευχθεί η παγίδα των προκλήσεων και η εμπλοκή σε αντεγκλήσεις; Χωρούσαν βελτιώσεις σε κείμενα που στάλθηκαν στον τύπο; Μπορεί. Κανείς δεν διεκδικεί το αλάθητο.
Αλλά η παθογένεια που ξεδιπλώθηκε στην αίθουσα αφορούσε όχι τους ειρηνικά διαμαρτυρόμενους ακτιβιστές, αλλά τους δημόσιους υπαλλήλους της Λυρικής και το κοινό. Ένα μικρό μέρος των θεατών, κάποιας ηλικίας ομολογουμένως, άφησε τους αισθητικούς του τρόπους στο φουαγέ, βγήκε από τα καλοραμμένα ρούχα του και φαντασιώθηκε την επιστροφή του στα εφηβικά γήπεδα κραυγάζοντας «Έξω, έξω. Το τι εννοούσε έγινε σαφές τόσο από κάποιον που φώναζε επαναληπτικά, αμφιταλαντευόμενος συγκινητικά ως προς τον ενδεδειγμένο τύπο κατάληξης της κλητικής προσφώνησης κυρίων ονομάτων σε -άτος, «Βαλλιανάτο! Βαλλιανάτε! η θέση σου είναι εκτός της αιθούσης» όσο και από τις κυρίες που διαμαρτύρονταν ότι εκεί βρίσκονταν για «να περάσουν ωραία» κι ότι «η παράσταση έχει καθυστερήσει.
Ομοφοβικό, αυταρχικό και μισαλλόδοξο, αυτό το κομμάτι του κοινού οχυρώθηκε πίσω από την ταυτότητα του πολιτισμένου και φιλότεχνου, ανίκανο ν'ακούσει τον λόγο του άλλου, να φανταστεί τη διαφορετικότητα, ν'αναγνωρίσει το δικαίωμα σ'έναν διαφορετικό τρόπο ζωής και έκφρασης. Πρόκειται για την ίδια άρνηση του διαφορετικού που εκδηλώθηκε σε κάποιες παρεμβάσεις στα θέατρα το Δεκέμβριο από θεατές που ωρύονταν υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα να μη διακοπεί για δυο λεπτά μια παράσταση για ν'ακουστεί μια διαμαρτυρία, έστω με τις δικές της ασάφειες και λάθη, την ώρα που η ομαλή λειτουργία του κράτους και των θεσμών είχε καταλυθεί.
Η διαφορά των αντιδράσεων εκείνου του κοινού με το κοινό του Σαββάτου είναι ότι στις παρεμβάσεις στα θέατρα πολλοί χειροκρότησαν. To Σάββατο, οι πολλοί, αυτοί που δεν ακολούθησαν στις ύβρεις, παρακολουθούσαν αμήχανοι και σιωπηλοί, χωρίς ν'αντιδρούν φωναχτά στους προπηλακισμούς. Η ομοφοβία δύσκολα βρίσκει ακόμη κατακριτές σε μια δημόσια αίθουσα θεάτρου. Γι' αυτό και η παρουσία των ακτιβιστών ήταν ακόμη περισσότερο σημαντική.
Σε συζητήσεις στο Ιντερνετ κάποιοι αναρωτήθηκαν τι δουλειά είχαν το Σάββατο οι ακτιβιστές μέσα στην αίθουσα της Λυρικής. Είναι μια ερώτηση που θα μπορούσαν να απαντήσουν και οι ίδιοι, αρκεί να είχαν την ευελιξία να ρωτήσουν πρώτα τι δουλειά είχε σε μια αίθουσα τέχνης, και μάλιστα κρατική, η ομοφοβία και η λογοκρισία.
Γιατί αν κάποιοι έκαναν τη δουλειά τους το Σάββατο στην αίθουσα, αυτοί δεν ήταν οι μουσικοί, οι τεχνικοί και οι υπάλληλοι φύλαξης της Λυρικής, δημόσιοι υπάλληλοι τα καθήκοντα των οποίων ελπίζουμε ότι δεν περιλαμβάνουν τον προπηλακισμό πολιτών με γροθιές, σπρωξίματα και ύβρεις, ούτε την αφαίρεση και την καταστροφή μιας σημαίας. Όπως δεν περιλαμβάνουν τη διανομή ομοφοβικών φυλλαδίων, που επιτίθενται σε μια κοινωνική ομάδα και συνιστούν παρενόχληση στο χώρο εργασίας με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό.
Αν κάποιοι έκαναν τη δουλειά τους αυτές τις ημέρες, αυτοί δεν ήταν η διοίκηση της Λυρικής, που κατάφερε μέσα σε λίγες ώρες να μετατρέψει τη Λυρική σε σύμβολο ομοφοβίας και λογοκρισίας, και μάλιστα με μια παράσταση που μιλούσε για την ερωτική διαφορά. Αντί η διοίκηση να προστατεύσει την αρτιότητα του καλλιτεχνικού αποτελέσματος και να σταθεί εμπόδιο στην υπέρβαση καθηκόντων της Ορχήστρας, αναφερόμενη αρμοδίως στο ΥΠΠΟ (η Εθνική Λυρική Σκηνή αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, ενώ η Ορχήστρα Λυρικής Σκηνής δημόσια υπηρεσία που υπάγεται αυτοτελώς στο ΥΠΠΟ), διέψευδε τη σκηνοθέτιδα και συντελεστές της παράστασης που κατήγγειλαν παρασκηνιακές εκβιαστικές πιέσεις.
Αντί να καταδικάσει ευθέως τη δημόσια εκδήλωση της ομοφοβίας της Ορχήστρας, προτίμησε, διά της τεθλασμένης, να δηλώνει ότι η παράσταση αποτελεί επιλογή της διοίκησης. Μα, αν δεν έχει τη διάθεση ή τη δύναμη να υποστηρίξει στο ακέραιο τις επιλογές της, τι τις θέλει τις συμπαραγωγές με διεθνείς οργανισμούς; Αντί, τέλος, να διασφαλίσει την ειρηνική διαμαρτυρία των θιγόμενων πολιτών, ούτε εμπόδισε ούτε τιμώρησε εκ των υστέρων τα έκτροπα των υπαλλήλων της, αφήνοντάς τους ελεύθερους να τα επαναλάβουν. Η σχέση της διοίκησης της Λυρικής με την πραγματικότητα φαίνεται στο εμπνευσμένο δελτίο τύπου της ΕΛΣ [*] προς τις κοσμικές στήλες, με την υπογραφή της Μαρίας Καραναγνώστη, υπεύθυνης του τομέα Δημοσίων Σχέσεων και Ανάπτυξης της ΕΛΣ: «Με μεγάλη επιτυχία και χορηγό την Attica Bank, έγινε την Παρασκευή 6 Μαρτίου, στο θέατρο Ολύμπια, η πανελλήνια πρώτη παρουσίαση της όπερας του Αντονίν Ντβόρζακ Ρούσαλκα. Η συμπαραγωγή με την Όπερα της Νίκαιας, προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού για την προσέγγιση του έργου από τη σκηνοθέτιδα Μαριόν Βάσσερμαν καθώς και θαυμασμό και θερμό χειροκρότημα για τις εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών της παράστασης.
Ακολουθούν στο ίδιο δελτίο πολύτιμες πληροφορίες για την παράσταση, για να γνωρίζουμε με τι όρους αντιλαμβάνεται την τέχνη και ποιο κοινό προκρίνει η ΕΛΣ: «Μαζί με την διοίκηση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τον Πρόεδρο κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλο, τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή κ. Τζοβάννι Πάκορ και τον Αντιπρόεδρο κ. Φώτη Παπαθανασίου, την παράσταση παρακολούθησαν ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος με τον Κωνσταντίνο Αιλιανό και οι Πρέσβεις: της Τσεχίας κα Hana Mottlova με τον σύζυγο της, της Αυστρίας κ. Michael Linnhart με τη σύζυγο του, της Γαλλίας Christophe Farnaud με την κόρη του Ματίλντα, της Ελβετίας Paul Koller - -Hauser με τη σύζυγο του και της Αγγλίας κ. David Landsman. Στα θεωρεία του θεάτρου Ολύμπια, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησαν την παράσταση οι: καθηγητής Ευτύχιος Βορίδης με τη σύζυγο του Ντόντα, ο Βασίλης Θεοχαράκης με τη σύζυγο του Μαρίνα, ο ζωγράφος Νίκολας Έγκον με τη σύζυγο του, η διευθύντρια του Γαλλικού Ινστιτούτου Catherine Suard, ο Σπύρος Ευαγγελάτος με την κόρη του Κατερίνα, η Μαρίνα Κρίλοβιτς κ.ά.. Όταν λοιπόν μια κρατική σκηνή και οι δημόσιοι υπάλληλοί της αντιλαμβάνονται τη δουλειά τους περίπου ως κοσμικό τσιφλίκι, στο οποίο θεωρούν δικαίωμά τους να επιλέγουν ποιες ερωτικές συμπεριφορές θα προβάλλονται και ποιες θα λοιδωρούνται, δουλειά των πολιτών είναι ακριβώς να παρεμβαίνουν. Να γίνονται ακτιβιστές και να βρίσκονται εκεί όπου συντελούνται οι διακρίσεις, μέσα στην αίθουσα, αφού εκεί λογοκρινόταν το φιλί δύο ανδρών, για να υπενθυμίζουν με την παρουσία τους ότι οι άνδρες μπορούν να φιλιούνται δημοσίως με άνδρες και οι γυναίκες με γυναίκες, για να ενοχλούν την ομοφοβία και για να αξιώνουν την άρση της λογοκρισίας.
Γι'αυτό το λόγο, το Σάββατο η «Σύνθεση» και το 10% (και όχι η ΟΛΚΕ, όπως λανθασμένα μεταδόθηκε στον τύπο) πήραν την πρωτοβουλία να καλέσουν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Δεν έγινε εφικτό ν'αποφευχθεί η παγίδα των προκλήσεων και η εμπλοκή σε αντεγκλήσεις; Χωρούσαν βελτιώσεις σε κείμενα που στάλθηκαν στον τύπο; Μπορεί. Κανείς δεν διεκδικεί το αλάθητο. Αλλά η παθογένεια που ξεδιπλώθηκε στην αίθουσα αφορούσε όχι τους ειρηνικά διαμαρτυρόμενους ακτιβιστές, αλλά τους δημόσιους υπαλλήλους της Λυρικής και το κοινό. Ένα μικρό μέρος των θεατών, κάποιας ηλικίας ομολογουμένως, άφησε τους αισθητικούς του τρόπους στο φουαγέ, βγήκε από τα καλοραμμένα ρούχα του και φαντασιώθηκε την επιστροφή του στα εφηβικά γήπεδα κραυγάζοντας «Έξω, έξω. Το τι εννοούσε έγινε σαφές τόσο από κάποιον που φώναζε επαναληπτικά, αμφιταλαντευόμενος συγκινητικά ως προς τον ενδεδειγμένο τύπο κατάληξης της κλητικής προσφώνησης κυρίων ονομάτων σε -άτος, «Βαλλιανάτο! Βαλλιανάτε! η θέση σου είναι εκτός της αιθούσης» όσο και από τις κυρίες που διαμαρτύρονταν ότι εκεί βρίσκονταν για «να περάσουν ωραία» κι ότι «η παράσταση έχει καθυστερήσει.
Ομοφοβικό, αυταρχικό και μισαλλόδοξο, αυτό το κομμάτι του κοινού οχυρώθηκε πίσω από την ταυτότητα του πολιτισμένου και φιλότεχνου, ανίκανο ν'ακούσει τον λόγο του άλλου, να φανταστεί τη διαφορετικότητα, ν'αναγνωρίσει το δικαίωμα σ'έναν διαφορετικό τρόπο ζωής και έκφρασης. Πρόκειται για την ίδια άρνηση του διαφορετικού που εκδηλώθηκε σε κάποιες παρεμβάσεις στα θέατρα το Δεκέμβριο από θεατές που ωρύονταν υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα να μη διακοπεί για δυο λεπτά μια παράσταση για ν'ακουστεί μια διαμαρτυρία, έστω με τις δικές της ασάφειες και λάθη, την ώρα που η ομαλή λειτουργία του κράτους και των θεσμών είχε καταλυθεί. Η διαφορά των αντιδράσεων εκείνου του κοινού με το κοινό του Σαββάτου είναι ότι στις παρεμβάσεις στα θέατρα πολλοί χειροκρότησαν. To Σάββατο, οι πολλοί, αυτοί που δεν ακολούθησαν στις ύβρεις, παρακολουθούσαν αμήχανοι και σιωπηλοί, χωρίς ν'αντιδρούν φωναχτά στους προπηλακισμούς. Η ομοφοβία δύσκολα βρίσκει ακόμη κατακριτές σε μια δημόσια αίθουσα θεάτρου. Γι' αυτό και η παρουσία των ακτιβιστών ήταν ακόμη περισσότερο σημαντική.
____________
[*] Απαντώντας σε ερώτημα του 10%, η κ. Μαρία Καραναγνώστη, υπεύθυνη του τομέα Δημοσίων Σχέσεων και Ανάπτυξης της ΕΛΣ, απαντά πως το δελτίο τύπου, μέρος του οποίου παρατίθεται στο κείμενο, «διανέμεται μετά από κάθε πρεμιέρα της Λυρικής Σκηνής, αφορά τις στήλες του κοσμικού (εφημερίδων και περιοδικών) γι' αυτό και συνοδεύεται πάντοτε από φωτογραφίες επωνύμων που παρακολούθησαν την παράσταση. Η πληροφορία έχει προστεθεί στο κείμενο.
[*] Απαντώντας σε ερώτημα του 10%, η κ. Μαρία Καραναγνώστη, υπεύθυνη του τομέα Δημοσίων Σχέσεων και Ανάπτυξης της ΕΛΣ, απαντά πως το δελτίο τύπου, μέρος του οποίου παρατίθεται στο κείμενο, «διανέμεται μετά από κάθε πρεμιέρα της Λυρικής Σκηνής, αφορά τις στήλες του κοσμικού (εφημερίδων και περιοδικών) γι' αυτό και συνοδεύεται πάντοτε από φωτογραφίες επωνύμων που παρακολούθησαν την παράσταση. Η πληροφορία έχει προστεθεί στο κείμενο.
-*-
