[10%, Φεβρουάριος 2008]
Όταν η αυτοβιογραφία της πρωτοεκδόθηκε, το 1981, είχε κάνει την Ελλάδα να παραμιλά, πουλώντας 35.000 αντίτυπα μέχρι τη στιγμή που καταδικάστηκε ως άσεμνο βιβλίο για τις τολμηρές περιγραφές του κόσμου των ομοφυλόφιλων και των τραβεστί. Πέρυσι επανακυκλοφόρησε αναθεωρημένη με τίτλο Μπέττυ - Καπετάνιος της ψυχής μου (εκδόσεις Τυπωθήτω), σε μια έκδοση που περιλαμβάνει μία από τις επιστολές του Jean Genet, επίμετρο από το Γρηγόρη Βαλλιανάτο και την ομώνυμη ταινία του Δημήτρη Σταύρακα σε DVD. Η Μπέτυ, που πέρσι βραβεύτηκε ως ελληνικό πρόσωπο της χρονιάς για το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών, εξηγεί στο 10% γιατί το να διασκεδάζουμε σήμερα στο Γκάζι χωρίς το φόβο της αστυνομίας ούτε φτάνει ούτε είναι δεδομένο.
____________
Όταν η αυτοβιογραφία της πρωτοεκδόθηκε, το 1981, είχε κάνει την Ελλάδα να παραμιλά, πουλώντας 35.000 αντίτυπα μέχρι τη στιγμή που καταδικάστηκε ως άσεμνο βιβλίο για τις τολμηρές περιγραφές του κόσμου των ομοφυλόφιλων και των τραβεστί. Πέρυσι επανακυκλοφόρησε αναθεωρημένη με τίτλο Μπέττυ - Καπετάνιος της ψυχής μου (εκδόσεις Τυπωθήτω), σε μια έκδοση που περιλαμβάνει μία από τις επιστολές του Jean Genet, επίμετρο από το Γρηγόρη Βαλλιανάτο και την ομώνυμη ταινία του Δημήτρη Σταύρακα σε DVD. Η Μπέτυ, που πέρσι βραβεύτηκε ως ελληνικό πρόσωπο της χρονιάς για το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών, εξηγεί στο 10% γιατί το να διασκεδάζουμε σήμερα στο Γκάζι χωρίς το φόβο της αστυνομίας ούτε φτάνει ούτε είναι δεδομένο.
____________
Έχεις δει αλλαγές στη σεξουαλική συμπεριφορά των Ελλήνων όλα αυτά τα χρόνια;
Έχουν απελευθερωθεί κάπως. Στη Συγγρού δεν σε ρωτάνε πια πόσο πάει. Το πρώτο που σου λένε είναι αν τον έχεις μεγάλο. Πριν δυο χρόνια βγήκα μερικές φορές για να δω τι γίνεται. Με το που ανοίγουν το παράθυρο, ρωτάνε «πόσο τον έχεις;» «θα με γαμήσεις;» «θα χύσεις μαζί μου;». Κι όταν αναγκαζόμουν να πω ότι είμαι εγχειρισμένη, πετούσαν ένα «καλά γλυκιά μου, άλλη φορά» και φεύγανε.
Παλιά δεν ήταν έτσι;
Όχι. Παίζανε τον ρόλο του μάτσο μέχρι τέλους. Πολύ διστακτικά θα σε άγγιζε κάποιος. Κι εμείς βέβαια τότε κρυβόμασταν. Πήγαιναν κάποιοι καημενούληδες ν’ αγγίξουν μπροστά και κάναμε τις γυναίκες – «αχ όχι, έχω την περίοδό μου». Κάτι τέτοια χαζά λέγαμε.
Τα χρόνια της αθωότητας...
Πολλές φορές ομοφυλόφιλοι εκείνης της γενιάς νοσταλγούν αυτή την εποχή, γιατί τότε βρίσκανε πιο εύκολα αρσενικά. Εγώ δεν νοσταλγώ τίποτα. Μου αρέσει το τώρα. Μου αρέσει που υπάρχουν ζευγάρια ανδρών και ζευγάρια γυναικών. Που τα πράγματα μπερδεύονται έτσι γλυκά, που οι άνθρωποι απελευθερώνονται.
Έχω την αίσθηση ότι προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70, στην Ελλάδα, το lgbt κίνημα ήταν πολύ πιο δυναμικό από ό,τι σήμερα.
Τη δεκαετία του ’70 έπνεε ένας άνεμος επαναστατικός γενικά. Ήταν η μεταπολίτευση, το Γούντστοκ, ήταν πρόσφατος ο Μάης του ’68, πολύς κόσμος που σπούδαζε στο εξωτερικό γύρισε κι έφερε καινούργιο αέρα. Νομίζω ότι το πρώτο επαναστατικό, ας το πούμε, κίνημα ήταν η αντίσταση των τραβεστί καθημερινά επί της λεωφόρου Συγγρού. Υπήρχε απόγνωση. Ούτε συζήτηση τότε μια τραβεστί να πιάσει δουλειά κι έπρεπε να επιβιώσουμε. Κι έτσι, όταν κάποιο πρωινό είδαμε στις εφημερίδες το γνωστό νομοσχέδιο που επρόκειτο να κατατεθεί στη Βουλή για αφροδίσια και λοιπά, τα χρειαστήκαμε. Συνέπεσαν και οι ανησυχίες κάποιων παιδιών που είχαν έρθει απ’ έξω κι έβαλαν μπροστά το ΑΚΟΕ – ο Ανδρέας Βελισσαρόπουλος ήταν ο πρωτεργάτης και μαζί ο Λουκάς ο Θεοδωρακόπουλος και άλλα παιδιά που τα ’χουμε χάσει δυστυχώς – και μας συμπαραστάθηκαν απόλυτα. Αλλά η απόγνωση ήταν αυτή που μας έκανε να μαζευτούμε και να κάνουμε την περιβόητη συγκέντρωση στο θέατρο Λουζιτάνια.
Όπου βγήκες και μίλησες.
Βγήκα γιατί πίστευα ότι δεν είχα τίποτα να χάσω. Γιατί, από το 1965 που έφυγα από το σπίτι μου σε ηλικία 15 ετών, πάντοτε εγώ ήμουν το αφεντικό του εαυτού μου, ο καπετάνιος της ψυχής μου, που λέει το ποίημα από το οποίο δανείστηκα τον υπότιτλο του βιβλίου μου. Και μετά αναθάρρησα πολύ, γιατί είδα ότι είχα μια οντότητα, ότι ήμουν άνθρωπος. Δεν ήμουν μόνο τραβεστί, ήμουν και τραβεστί. Με αγκάλιασαν διανοούμενοι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι. Μόνη παραφωνία βέβαια σ’ όλο αυτό το κλίμα ήταν ο Ταχτσής. Αλλά αυτά έχουν ειπωθεί και γραφτεί τόσες φορές.
Πώς βλέπεις την κόντρα με τον Ταχτσή με την απόσταση τόσων χρόνων; Έχεις μετανιώσει;
Δεν ξέρω. Του φέρθηκα πράγματι πολύ σκληρά. Αλλά μήπως σκληρά δεν μου φέρθηκε κι εμένα ο ίδιος; Η κοινωνία, το σχολείο, η οικογένειά μου πρώτα απ’ όλα, δεν μου φέρθηκαν πάρα πολύ σκληρά; Δεν το θέλω να είμαι σκληρή, αλλά δεν είναι εποχές να γυρίζεις και το άλλο μάγουλο στα χαστούκια. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν έπεσα ποτέ μου στα ναρκωτικά, στο αλκοόλ, σε γκόμενους που να μου τα τρώνε, σε νταβατζήδες. Είχα κάποιες αντιστάσεις μέσα μου. Ο Ταχτσής προσπαθούσε να μου ανακόψει μια πορεία και ήταν άδικο. Δεν θα του έτρωγα το ψωμί, δεν θα γινόμουν ποτέ η διάσημη συγγραφέας που θα του έπαιρνε την αξία. Όταν αργότερα κάποιες τραβεστί έβγαζαν βιβλία ή έβγαιναν στις τηλεοράσεις, εγώ δεν έκανα τίποτα εναντίον τους, δεν μίλησα ποτέ άσχημα, κι ας διαφωνούσα με τους εξευτελισμούς στους οποίους υπέβαλλαν τον εαυτό τους και τους ανθρώπους που τις αγάπησαν. Ο Ταχτσής γιατί το έκανε; Αυτό είναι που με κάνει πολλές φορές να μη μετανιώνω.
Νιώθεις ακόμη οργισμένη;
Έχω πολύ οργή μέσα μου. Μπορεί να δείχνω πολύ ήρεμη και να έχω λύσει πια το πρόβλημα της επιβίωσης, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ακόμη με εξοργίζουν πράγματα, δεν έχω επαναπαυτεί.
Σήμερα τι σε εξοργίζει;
Πολλά. Από την ηγεσία της Εκκλησίας μέχρι τους παπάδες που βγαίνουν στην τηλεόραση και λένε χιλιάδες μαλακίες. Μα είναι δυνατόν ιερωμένοι, και μάλιστα κάποιοι λένε ότι είναι και ψυχίατροι, να βγαίνουν και να λένε τέτοιες μαλακίες το 2008; Να θεωρούν την ομοφυλοφιλία αρρώστια και να μιλούν με βδελυγμία εναντίον των τραβεστί και των ομοφυλόφιλων; Και βέβαια μισώ θανάσιμα τον Γονίδη και τον Σφακιανάκη και κάνα δυο άλλους, γιατί έχουν βγει κι έχουν μιλήσει εναντίον των ομοφυλόφιλων. Δεν θέλω ούτε να τους ακούω. Έχω τέτοιες κακίες, δεν έχω αγιάσει.
Και να θες ν’ αγιάσεις...
Πάντα κάποιοι μας θέλουν στο περιθώριο. Βλέπω τα προβλήματα που εξακολουθούν ν’ αντιμετωπίζουν οι τραβεστί. Δεν μπορούν να βρουν στέγη, γιατί μόλις τις καταλαβαίνουν δεν τους νοικιάζουν σπίτι. Πηγαίνουν στα μαγαζιά και τους κλείνουν την πόρτα. Μιλάμε για πρακτικά, καθημερινά προβλήματα. Τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχουν ομάδες νέων παιδιών που κατεβαίνουν τη Συγγρού και πετάνε στις τραβεστί αυγά, γιαούρτια, πέτρες. Πετώντας τους γιαούρτια, δεν τις βάζεις στο περιθώριο; Δεν τις αναγκάζεις να είναι επιθετικές ή να κρατούν άμυνες ή να γίνονται προκλητικές ή να το ρίχνουν στο αλκοόλ ή να παίρνουν μια μυτιά να συνέλθουν λίγο από το αυγό που τους πέταξε κάποιος μαλάκας;
Δεν έχουν αλλάξει λοιπόν τα πράγματα;
Σε ένα βαθμό. Αλλά οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους παραμένουν συντηρητικοί και ρατσιστές. Βέβαια, η αστυνομία σταμάτησε να κυνηγάει τις τραβεστί στη Συγγρού και να διαπομπεύει τους ομοφυλόφιλους στα πάρκα. Έχω ζήσει περιστατικά να φορτώνουν τις κλούβες οι αστυνομικοί, τα παιδιά να τρέχουν απεγνωσμένα έξω από το Ζάππειο, οι τραβεστί να διασχίζουν τη λεωφόρο Συγγρού με τα τακούνια, με κίνδυνο να τις πατήσουν τα αυτοκίνητα – αυτά έχουν σταματήσει. Αλλά έχουν σταματήσει όχι γιατί οι αστυνομικοί έχουν γίνει καλύτεροι, αλλά γιατί υπάρχουν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φοβούνται.
Τη δράση των ομοφυλόφιλων πώς τη βλέπεις σήμερα;
Έχουν εφησυχάσει κι αυτό είναι πολύ λυπηρό. Έχουμε κάνει τρία γκέι πράιντ στην Αθήνα και συμμετείχαν ελάχιστοι. Πήγα πέρσι με μια παρέα στο γκέι πράιντ της Μαδρίτης και ήταν δύο εκατομμύρια κόσμος. Στημένες εξέδρες όπου έκαναν σόου τραβεστί και ομοφυλόφιλοι, ζευγάρια με τα μωρά τους στους δρόμους, οικογένειες στα μπαλκόνια, καταλαβαίνεις; Κάποια στιγμή με είδαν τα παιδιά και είχα δακρύσει. Γιατί να μη γίνονται γαμώτο και στη χώρα μας αυτά τα πράγματα;
Ζήλεψες;
Πάρα πολύ. Και βέβαια αισθάνθηκα πολύ περίεργα όταν είδα μια παρέα Ελλήνων πάνω σ’ ένα άρμα. Γιατί έμαθα από κάποιον που τους ήξερε ότι στο γκέι πράιντ της Αθήνας αυτά τα παιδιά δεν ήρθαν. Δηλαδή πήγαν στη Μαδρίτη και παρέλασαν πάνω σ’ ένα άρμα. Και τι έγινε, όταν στην ίδια τους τη χώρα περιμένουν να πέσει το βράδυ να πάνε στο Γκάζι να διασκεδάσουν;
Πώς το εξηγείς;
Φοβούνται; Ντρέπονται; Μα δεν καταλαβαίνουν ότι όσο κρύβονται, τόσο πιο πολύ θα υποφέρουν και θα λειτουργεί ανασταλτικά ο φόβος στη ζωή τους; Όταν δηλώσεις αυτό που είσαι, δεν έχεις τίποτα να φοβηθείς. Ξέρεις πόσο ήρεμη είμαι, πόση δύναμη έχω μέσα μου από τότε που το είπα; Δηλαδή για τι να με κατηγορήσει ο άλλος; Ότι είμαι τραβεστί; Ότι είμαι ομοφυλόφιλος; Ότι είμαι πουτάνα; Αφού το είχα πει η ίδια.
Και στη Μαδρίτη το πράιντ απέκτησε δύναμη σιγά-σιγά.
Έχει να κάνει και με αυτό που είπε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, ότι οι ομοφυλόφιλοι έχουν υποφέρει για πάρα πολλά χρόνια και πρέπει να ζήσουν καλύτερες ημέρες. Όταν ένας λαός ακούει τον πρωθυπουργό της χώρας να μιλάει έτσι, γιατί να έχει αναστολές; Ενώ εδώ ο ίδιος ο δήμαρχος αρνήθηκε να θέσει υπό την αιγίδα του το πράιντ. Τους κάνεις μετά ένα άουτινγκ ή δεν τους κάνεις; Που δεν συμφωνώ με το άουτινγκ. Όταν είσαι θεσμικό όργανο έχεις υποχρέωση να στηρίξεις αυτούς τους ανθρώπους.
Είτε είσαι είτε δεν είσαι ομοφυλόφιλος.
Είτε είσαι είτε δεν είσαι, ναι.
Υπάρχει ανάγκη για γκέι ακτιβισμό σήμερα;
Πώς δεν υπάρχει; Χρειαζόμαστε ανθρώπους να βγαίνουν στην τηλεόραση και να απαντούν σε όλες αυτές τις θεούσες και τους ιερωμένους και τους ψυχιάτρους που μας θεωρούν ακόμη άρρωστους και περιθώριο. Ευτυχώς που υπάρχουν δυο τρία παιδιά που βγαίνουν κατά καιρούς και αρθρώνουν σωστό πολιτικό λόγο. Έτσι εξοικειώνεται ο κόσμος και σταμάτησε να μιλάει πια για «τρίτο φύλο» ή να θεωρεί τους τραβεστί «πούστηδες που ντύνονται γυναίκες». Αν συνηθίσει ο κόσμος να βλέπει ομοφυλόφιλους να μιλάνε με παρρησία, με επιχειρήματα και με σωστά ελληνικά, πες – πες κάτι αλλάζει.
Πώς ένιωσες που βραβεύτηκες ως ελληνικό πρόσωπο της χρονιάς για το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών;
Δεν μπορούσα να το φανταστώ ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα. Βρέθηκαν κάποιοι και με πρότειναν και, τι να σου πω, χαρά μου μέγιστη, τιμή μου μέγιστη, ένιωσα σαν να με βράβευε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Νιώθω πάρα πολύ χαρούμενη. Πιστεύω όμως ότι έχω κρατήσει μια στάση ζωής που είναι σωστή, που έχει συνέπεια, ήθος και σεμνότητα, και νομίζω ότι όλα αυτά ίσως αναγνωρίστηκαν.
Τι σχεδιάζεις τώρα;
Θα παίξω στην καινούργια ταινία του φίλου μου του Πάνου του Κούτρα. Παίζω το ρόλο μιας ηλικιωμένης τραβεστί, που ξέρει ότι έχει καρκίνο και ότι σε λίγο θα πεθάνει, αλλά είναι δυναμική και έχει υπό την προστασία της την πρωταγωνίστρια, μια άλλη τραβεστί.
Σε βλέπω ενθουσιασμένη.
Μα το χαίρομαι πάρα πολύ! Θέλω να παίξω και στο θέατρο, θέλω να κάνω τα πάντα. Όχι για ν’ αποδείξω κάτι στον εαυτό μου. Ό,τι ήταν ν’ αποδείξω, το απέδειξα. Μου αρέσει όμως να φαίνεται ότι μια τραβεστί μπορεί να κάνει πράγματα. Ότι δεν είναι μόνο η Συγγρού, ότι δεν είναι μόνο αυτές οι τέσσερις-πέντε που βγαίνουν στις τηλεοράσεις και κανιβαλίζονται, ότι δεν είναι όλοι οι ομοφυλόφιλοι οι ντιντήδες που δείχνουν τα σίριαλ και οι παλιές ταινίες.
Έχουν απελευθερωθεί κάπως. Στη Συγγρού δεν σε ρωτάνε πια πόσο πάει. Το πρώτο που σου λένε είναι αν τον έχεις μεγάλο. Πριν δυο χρόνια βγήκα μερικές φορές για να δω τι γίνεται. Με το που ανοίγουν το παράθυρο, ρωτάνε «πόσο τον έχεις;» «θα με γαμήσεις;» «θα χύσεις μαζί μου;». Κι όταν αναγκαζόμουν να πω ότι είμαι εγχειρισμένη, πετούσαν ένα «καλά γλυκιά μου, άλλη φορά» και φεύγανε.
Παλιά δεν ήταν έτσι;
Όχι. Παίζανε τον ρόλο του μάτσο μέχρι τέλους. Πολύ διστακτικά θα σε άγγιζε κάποιος. Κι εμείς βέβαια τότε κρυβόμασταν. Πήγαιναν κάποιοι καημενούληδες ν’ αγγίξουν μπροστά και κάναμε τις γυναίκες – «αχ όχι, έχω την περίοδό μου». Κάτι τέτοια χαζά λέγαμε.
Τα χρόνια της αθωότητας...
Πολλές φορές ομοφυλόφιλοι εκείνης της γενιάς νοσταλγούν αυτή την εποχή, γιατί τότε βρίσκανε πιο εύκολα αρσενικά. Εγώ δεν νοσταλγώ τίποτα. Μου αρέσει το τώρα. Μου αρέσει που υπάρχουν ζευγάρια ανδρών και ζευγάρια γυναικών. Που τα πράγματα μπερδεύονται έτσι γλυκά, που οι άνθρωποι απελευθερώνονται.
Έχω την αίσθηση ότι προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70, στην Ελλάδα, το lgbt κίνημα ήταν πολύ πιο δυναμικό από ό,τι σήμερα.
Τη δεκαετία του ’70 έπνεε ένας άνεμος επαναστατικός γενικά. Ήταν η μεταπολίτευση, το Γούντστοκ, ήταν πρόσφατος ο Μάης του ’68, πολύς κόσμος που σπούδαζε στο εξωτερικό γύρισε κι έφερε καινούργιο αέρα. Νομίζω ότι το πρώτο επαναστατικό, ας το πούμε, κίνημα ήταν η αντίσταση των τραβεστί καθημερινά επί της λεωφόρου Συγγρού. Υπήρχε απόγνωση. Ούτε συζήτηση τότε μια τραβεστί να πιάσει δουλειά κι έπρεπε να επιβιώσουμε. Κι έτσι, όταν κάποιο πρωινό είδαμε στις εφημερίδες το γνωστό νομοσχέδιο που επρόκειτο να κατατεθεί στη Βουλή για αφροδίσια και λοιπά, τα χρειαστήκαμε. Συνέπεσαν και οι ανησυχίες κάποιων παιδιών που είχαν έρθει απ’ έξω κι έβαλαν μπροστά το ΑΚΟΕ – ο Ανδρέας Βελισσαρόπουλος ήταν ο πρωτεργάτης και μαζί ο Λουκάς ο Θεοδωρακόπουλος και άλλα παιδιά που τα ’χουμε χάσει δυστυχώς – και μας συμπαραστάθηκαν απόλυτα. Αλλά η απόγνωση ήταν αυτή που μας έκανε να μαζευτούμε και να κάνουμε την περιβόητη συγκέντρωση στο θέατρο Λουζιτάνια.
Όπου βγήκες και μίλησες.
Βγήκα γιατί πίστευα ότι δεν είχα τίποτα να χάσω. Γιατί, από το 1965 που έφυγα από το σπίτι μου σε ηλικία 15 ετών, πάντοτε εγώ ήμουν το αφεντικό του εαυτού μου, ο καπετάνιος της ψυχής μου, που λέει το ποίημα από το οποίο δανείστηκα τον υπότιτλο του βιβλίου μου. Και μετά αναθάρρησα πολύ, γιατί είδα ότι είχα μια οντότητα, ότι ήμουν άνθρωπος. Δεν ήμουν μόνο τραβεστί, ήμουν και τραβεστί. Με αγκάλιασαν διανοούμενοι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι. Μόνη παραφωνία βέβαια σ’ όλο αυτό το κλίμα ήταν ο Ταχτσής. Αλλά αυτά έχουν ειπωθεί και γραφτεί τόσες φορές.
Πώς βλέπεις την κόντρα με τον Ταχτσή με την απόσταση τόσων χρόνων; Έχεις μετανιώσει;
Δεν ξέρω. Του φέρθηκα πράγματι πολύ σκληρά. Αλλά μήπως σκληρά δεν μου φέρθηκε κι εμένα ο ίδιος; Η κοινωνία, το σχολείο, η οικογένειά μου πρώτα απ’ όλα, δεν μου φέρθηκαν πάρα πολύ σκληρά; Δεν το θέλω να είμαι σκληρή, αλλά δεν είναι εποχές να γυρίζεις και το άλλο μάγουλο στα χαστούκια. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν έπεσα ποτέ μου στα ναρκωτικά, στο αλκοόλ, σε γκόμενους που να μου τα τρώνε, σε νταβατζήδες. Είχα κάποιες αντιστάσεις μέσα μου. Ο Ταχτσής προσπαθούσε να μου ανακόψει μια πορεία και ήταν άδικο. Δεν θα του έτρωγα το ψωμί, δεν θα γινόμουν ποτέ η διάσημη συγγραφέας που θα του έπαιρνε την αξία. Όταν αργότερα κάποιες τραβεστί έβγαζαν βιβλία ή έβγαιναν στις τηλεοράσεις, εγώ δεν έκανα τίποτα εναντίον τους, δεν μίλησα ποτέ άσχημα, κι ας διαφωνούσα με τους εξευτελισμούς στους οποίους υπέβαλλαν τον εαυτό τους και τους ανθρώπους που τις αγάπησαν. Ο Ταχτσής γιατί το έκανε; Αυτό είναι που με κάνει πολλές φορές να μη μετανιώνω.
Νιώθεις ακόμη οργισμένη;
Έχω πολύ οργή μέσα μου. Μπορεί να δείχνω πολύ ήρεμη και να έχω λύσει πια το πρόβλημα της επιβίωσης, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ακόμη με εξοργίζουν πράγματα, δεν έχω επαναπαυτεί.
Σήμερα τι σε εξοργίζει;
Πολλά. Από την ηγεσία της Εκκλησίας μέχρι τους παπάδες που βγαίνουν στην τηλεόραση και λένε χιλιάδες μαλακίες. Μα είναι δυνατόν ιερωμένοι, και μάλιστα κάποιοι λένε ότι είναι και ψυχίατροι, να βγαίνουν και να λένε τέτοιες μαλακίες το 2008; Να θεωρούν την ομοφυλοφιλία αρρώστια και να μιλούν με βδελυγμία εναντίον των τραβεστί και των ομοφυλόφιλων; Και βέβαια μισώ θανάσιμα τον Γονίδη και τον Σφακιανάκη και κάνα δυο άλλους, γιατί έχουν βγει κι έχουν μιλήσει εναντίον των ομοφυλόφιλων. Δεν θέλω ούτε να τους ακούω. Έχω τέτοιες κακίες, δεν έχω αγιάσει.
Και να θες ν’ αγιάσεις...
Πάντα κάποιοι μας θέλουν στο περιθώριο. Βλέπω τα προβλήματα που εξακολουθούν ν’ αντιμετωπίζουν οι τραβεστί. Δεν μπορούν να βρουν στέγη, γιατί μόλις τις καταλαβαίνουν δεν τους νοικιάζουν σπίτι. Πηγαίνουν στα μαγαζιά και τους κλείνουν την πόρτα. Μιλάμε για πρακτικά, καθημερινά προβλήματα. Τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχουν ομάδες νέων παιδιών που κατεβαίνουν τη Συγγρού και πετάνε στις τραβεστί αυγά, γιαούρτια, πέτρες. Πετώντας τους γιαούρτια, δεν τις βάζεις στο περιθώριο; Δεν τις αναγκάζεις να είναι επιθετικές ή να κρατούν άμυνες ή να γίνονται προκλητικές ή να το ρίχνουν στο αλκοόλ ή να παίρνουν μια μυτιά να συνέλθουν λίγο από το αυγό που τους πέταξε κάποιος μαλάκας;
Δεν έχουν αλλάξει λοιπόν τα πράγματα;
Σε ένα βαθμό. Αλλά οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους παραμένουν συντηρητικοί και ρατσιστές. Βέβαια, η αστυνομία σταμάτησε να κυνηγάει τις τραβεστί στη Συγγρού και να διαπομπεύει τους ομοφυλόφιλους στα πάρκα. Έχω ζήσει περιστατικά να φορτώνουν τις κλούβες οι αστυνομικοί, τα παιδιά να τρέχουν απεγνωσμένα έξω από το Ζάππειο, οι τραβεστί να διασχίζουν τη λεωφόρο Συγγρού με τα τακούνια, με κίνδυνο να τις πατήσουν τα αυτοκίνητα – αυτά έχουν σταματήσει. Αλλά έχουν σταματήσει όχι γιατί οι αστυνομικοί έχουν γίνει καλύτεροι, αλλά γιατί υπάρχουν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φοβούνται.
Τη δράση των ομοφυλόφιλων πώς τη βλέπεις σήμερα;
Έχουν εφησυχάσει κι αυτό είναι πολύ λυπηρό. Έχουμε κάνει τρία γκέι πράιντ στην Αθήνα και συμμετείχαν ελάχιστοι. Πήγα πέρσι με μια παρέα στο γκέι πράιντ της Μαδρίτης και ήταν δύο εκατομμύρια κόσμος. Στημένες εξέδρες όπου έκαναν σόου τραβεστί και ομοφυλόφιλοι, ζευγάρια με τα μωρά τους στους δρόμους, οικογένειες στα μπαλκόνια, καταλαβαίνεις; Κάποια στιγμή με είδαν τα παιδιά και είχα δακρύσει. Γιατί να μη γίνονται γαμώτο και στη χώρα μας αυτά τα πράγματα;
Ζήλεψες;
Πάρα πολύ. Και βέβαια αισθάνθηκα πολύ περίεργα όταν είδα μια παρέα Ελλήνων πάνω σ’ ένα άρμα. Γιατί έμαθα από κάποιον που τους ήξερε ότι στο γκέι πράιντ της Αθήνας αυτά τα παιδιά δεν ήρθαν. Δηλαδή πήγαν στη Μαδρίτη και παρέλασαν πάνω σ’ ένα άρμα. Και τι έγινε, όταν στην ίδια τους τη χώρα περιμένουν να πέσει το βράδυ να πάνε στο Γκάζι να διασκεδάσουν;
Πώς το εξηγείς;
Φοβούνται; Ντρέπονται; Μα δεν καταλαβαίνουν ότι όσο κρύβονται, τόσο πιο πολύ θα υποφέρουν και θα λειτουργεί ανασταλτικά ο φόβος στη ζωή τους; Όταν δηλώσεις αυτό που είσαι, δεν έχεις τίποτα να φοβηθείς. Ξέρεις πόσο ήρεμη είμαι, πόση δύναμη έχω μέσα μου από τότε που το είπα; Δηλαδή για τι να με κατηγορήσει ο άλλος; Ότι είμαι τραβεστί; Ότι είμαι ομοφυλόφιλος; Ότι είμαι πουτάνα; Αφού το είχα πει η ίδια.
Και στη Μαδρίτη το πράιντ απέκτησε δύναμη σιγά-σιγά.
Έχει να κάνει και με αυτό που είπε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, ότι οι ομοφυλόφιλοι έχουν υποφέρει για πάρα πολλά χρόνια και πρέπει να ζήσουν καλύτερες ημέρες. Όταν ένας λαός ακούει τον πρωθυπουργό της χώρας να μιλάει έτσι, γιατί να έχει αναστολές; Ενώ εδώ ο ίδιος ο δήμαρχος αρνήθηκε να θέσει υπό την αιγίδα του το πράιντ. Τους κάνεις μετά ένα άουτινγκ ή δεν τους κάνεις; Που δεν συμφωνώ με το άουτινγκ. Όταν είσαι θεσμικό όργανο έχεις υποχρέωση να στηρίξεις αυτούς τους ανθρώπους.
Είτε είσαι είτε δεν είσαι ομοφυλόφιλος.
Είτε είσαι είτε δεν είσαι, ναι.
Υπάρχει ανάγκη για γκέι ακτιβισμό σήμερα;
Πώς δεν υπάρχει; Χρειαζόμαστε ανθρώπους να βγαίνουν στην τηλεόραση και να απαντούν σε όλες αυτές τις θεούσες και τους ιερωμένους και τους ψυχιάτρους που μας θεωρούν ακόμη άρρωστους και περιθώριο. Ευτυχώς που υπάρχουν δυο τρία παιδιά που βγαίνουν κατά καιρούς και αρθρώνουν σωστό πολιτικό λόγο. Έτσι εξοικειώνεται ο κόσμος και σταμάτησε να μιλάει πια για «τρίτο φύλο» ή να θεωρεί τους τραβεστί «πούστηδες που ντύνονται γυναίκες». Αν συνηθίσει ο κόσμος να βλέπει ομοφυλόφιλους να μιλάνε με παρρησία, με επιχειρήματα και με σωστά ελληνικά, πες – πες κάτι αλλάζει.
Πώς ένιωσες που βραβεύτηκες ως ελληνικό πρόσωπο της χρονιάς για το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών;
Δεν μπορούσα να το φανταστώ ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα. Βρέθηκαν κάποιοι και με πρότειναν και, τι να σου πω, χαρά μου μέγιστη, τιμή μου μέγιστη, ένιωσα σαν να με βράβευε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Νιώθω πάρα πολύ χαρούμενη. Πιστεύω όμως ότι έχω κρατήσει μια στάση ζωής που είναι σωστή, που έχει συνέπεια, ήθος και σεμνότητα, και νομίζω ότι όλα αυτά ίσως αναγνωρίστηκαν.
Τι σχεδιάζεις τώρα;
Θα παίξω στην καινούργια ταινία του φίλου μου του Πάνου του Κούτρα. Παίζω το ρόλο μιας ηλικιωμένης τραβεστί, που ξέρει ότι έχει καρκίνο και ότι σε λίγο θα πεθάνει, αλλά είναι δυναμική και έχει υπό την προστασία της την πρωταγωνίστρια, μια άλλη τραβεστί.
Σε βλέπω ενθουσιασμένη.
Μα το χαίρομαι πάρα πολύ! Θέλω να παίξω και στο θέατρο, θέλω να κάνω τα πάντα. Όχι για ν’ αποδείξω κάτι στον εαυτό μου. Ό,τι ήταν ν’ αποδείξω, το απέδειξα. Μου αρέσει όμως να φαίνεται ότι μια τραβεστί μπορεί να κάνει πράγματα. Ότι δεν είναι μόνο η Συγγρού, ότι δεν είναι μόνο αυτές οι τέσσερις-πέντε που βγαίνουν στις τηλεοράσεις και κανιβαλίζονται, ότι δεν είναι όλοι οι ομοφυλόφιλοι οι ντιντήδες που δείχνουν τα σίριαλ και οι παλιές ταινίες.
-*-
