[Εψιλον, 17/5/09]
Δύο στενά κάτω από την Ομόνοια, στο τετράγωνο μεταξύ της Σωκράτους και της Μενάνδρου, υψώνεται γερασμένος ο όγκος ενός οκταώροφου κτηρίου από μπετόν, που ακόμη στην είσοδό του φέρει την επιγραφή «Εφετείο - Εισαγγελία Εφετών Αθηνών», παρότι το Εφετείο έχει φύγει από εκεί εδώ και 9 χρόνια. Την τελευταία διετία, όσοι περνούσαν έξω από το κτήριο έβλεπαν μια κίνηση στο προαύλιο που αυξανόταν με τον καιρό, μέχρι που πριν από μερικούς μήνες στα μπαλκόνια άρχισαν να εμφανίζονται απλωμένα ρούχα και μελαψοί νεαροί να καπνίζουν νωχελικά. Σχεδόν παράλληλα, από το χώρο άρχισε να αναδίδεται μια δυσάρεστη οσμή σκουπιδιών και περιττωμάτων, που γινόταν εντονότερη όσο αυξανόταν η ζέστη.
Βρίσκομαι στο προαύλιο αυτού του κτηρίου -που τις τελευταίες ημέρες έχει έρθει στην επικαιρότητα ως άλλο ένα παράδειγμα του αδιεξόδου της μεταναστευτικής μας πολιτικής και ως στόχος μιας από τις πιο απροκάλυπτες ξενοφοβικές επιθέσεις που έχουν συμβεί στη χώρα μας- και μιλώ με τον Φουάντ. Είναι 33 χρόνων, από το Μαρόκο, ζει πέντε μήνες στην Ελλάδα, σ' αυτό το κτήριο, που του το σύστησαν συμπατριώτες του όταν τα λεφτά για ξενοδοχείο σώθηκαν, μετά τις τρεις πρώτες ημέρες στην Αθήνα. Το γεγονός ότι οι άλλοι του παραχωρούν πρόθυμα το λόγο δείχνει ότι απολαμβάνει ένα είδος κύρους και σεβασμού στην κοινότητα του παλιού Εφετείου. Μου λέει ότι η κατάσταση στο κτήριο είναι πολύ σκληρή, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς νερό, πέρα από μια σωλήνα που δεν μπορεί να καλύψει ούτε κατά διάνοια τις ανάγκες των περίπου 600 ανθρώπων που ζουν εδώ. Οτι μόνο χάρη στη βοήθεια οργανώσεων κάνουν ντους, πλένουν τα ρούχα τους και τρώνε έστω το άθλιο φαγητό των συσσιτίων. Τα βάζει με το κράτος που είναι άφαντο και ζητά τουλάχιστον χαρτιά για να μπορεί να βρει δουλειά. Ηρθαμε με ειρηνική διάθεση», λέει, «για να καλυτερέψουμε τη ζωή μας και να βοηθήσουμε την ελληνική οικονομία. Αλλά εδώ είμαστε σκουπίδια.
Η φράση «είμαστε σκουπίδια», έτσι, χωρίς έναν κάποιο μετριασμό του τόνου που θα έφερνε η παρομοίωση «σαν σκουπίδια», βγαίνει από το στόμα των περισσότερων που έχουν συγκεντρωθεί στο προαύλιο. Μιλούν, άλλος για βίαιη συμπεριφορά των αστυνομικών που τους συλλαμβάνουν, τους αφαιρούν όσα λεφτά έχουν πάνω τους και τους χτυπούν πριν τους αφήσουν ελεύθερους, άλλος για τον καθημερινό ρατσισμό κι άλλος για τη δυσάρεστη πια εμπειρία να περπατά στο δρόμο γεμάτος ντροπή για τα άπλυτα ρούχα του και φόβο για την αστυνομία που μπορεί να της έρθει να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή.
Την ίδια πραγματικότητα περιγράφουν τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι Γιατροί του Κόσμου για το κοινωνικό προφίλ των κατοίκων του παλιού Εφετείου: αυτήν τη στιγμή (γιατί η σύνθεση αλλάζει κατά περιόδους), οι περισσότεροι προέρχονται από το Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία. Είναι 20 έως 35 ετών, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άγαμοι. Εχουν έρθει μόνοι τους στην Ελλάδα, χωρίς συγγενείς. Μένουν στο κτήριο από έναν έως πέντε μήνες. Σιτίζονται από προγράμματα της Εκκλησίας και άλλων οργανώσεων. Δεν εργάζονται.
Στα τέλη Απριλίου, στην είσοδο του Εφετείου τοιχοκολλήθηκε ένα φύλλο χαρτί, ανυπόγραφο, αν και αργότερα η ιδιοκτησία του κτηρίου (το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα - ΤΕΑΙΤ) παραδέχτηκε ότι το τοιχοκόλλησε εκείνη. Προσοχή!!!!» έγραφε - έτσι, με τέσσερα θαυμαστικά, που και τα ίδια δεν ξέρουν τι να πρωτοθαυμάσουν: τα κακά αγγλικά της ανακοίνωσης, την απίστευτη προχειρότητά της, το ανυπόστατο και παράνομο της ενέργειας ή την έλλειψη ανθρωπιάς... Εγραφε ότι ώς τις 28 Απριλίου το κτήριο πρέπει να εκκενωθεί με εντολή εισαγγελέα, καθώς την επομένη θα εκτελεστούν εργασίες στο χώρο, παρουσία της αστυνομίας.
«Οποιος έβγαλε τέτοιο χαρτί, έχει παρανομήσει» λέει ο Παν. Δημητράς από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι. Ακόμη και στην περίπτωση που ένας κρατικός φορέας εκδίδει πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής, ο νόμος προβλέπει ότι πρέπει να το επιδώσει ονομαστικά σε όσους μένουν στο κτήριο, αφού φροντίσει να βρει τα στοιχεία τους, και στη συνέχεια να αφήσει 30 ημέρες περιθώριο προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Η διοίκηση έχει την υποχρέωση, πριν πάρει μέτρα σε βάρος σου, να σε καλέσει σε ακρόαση. Στην περίπτωση, μάλιστα, που την έξωση την ασκεί ιδιώτης, πρέπει να οριστεί δικάσιμη, να βγει δικαστική απόφαση και να εκτελεστεί από δικαστικό επιμελητή.
Με άλλα λόγια, σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να υπάρξει νόμιμη εκδίωξη των ανθρώπων του Εφετείου στο τέλος Απριλίου με τον τρόπο που επιχειρήθηκε. Ωστόσο, το καλό που βγήκε από την παράνομη τοιχοκόλληση (για την οποία, αν επιθυμούν οι θιγόμενοι, μπορούν να προσφύγουν στον Συνήγορο του Πολίτη) είναι ότι συγκέντρωσε τις αντιρατσιστικές οργανώσεις στο πλευρό των κατοίκων του Εφετείου, και αυτές με τη σειρά τους άσκησαν πίεση προς το κράτος να αναζητήσει λύση.
Γιατί, φυσικά, λύση δεν είναι ούτε η συνέχιση της υπάρχουσας κατάστασης στο Εφετείο ούτε η παράνομη και απάνθρωπη εκδίωξη των κατοίκων του. Οπως επισημαίνει ο Θανάσης Κούρκουλας από την Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό», «Ή θα λυθούν τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων στις χώρες τους, για τα οποία εν πολλοίς έχει και η Ευρώπη ευθύνη, ή αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορεί παρά να έρχονται στις χώρες μας και πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε ως φιλοξενού- μενους, όχι ως εισβολείς. Αυτό σημαίνει, όπως ζητάει η Κίνηση, να δοθούν άδειες παραμονής σε όσους διαμένουν στην Ελλάδα από το 2005 και να τεθεί σε εφαρμογή νέα διαδικασία νομιμοποίησης για όσους βρίσκονται στην Ελλάδα μετά το 2004.
Πέρα από λόγους ηθικής και πολιτικής, η Πολιτεία δεσμεύεται και νομικά. Οπως θυμίζει ο Παναγιώτης Δημητράς, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα θεσπίζει το δικαίωμα στη στέγαση: «Οι εξώσεις δεν πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αστέγων ή να καθιστούν τα άτομα ευάλωτα σε παραβιάσεις άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Οταν τα άτομα αυτά δεν μπορούν τα ίδια να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους, τότε το κράτος πρέπει, στον μέγιστο δυνατό βαθμό των δυνατοτήτων του, να πάρει όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει όποια κατάλληλη εναλλακτική στέγαση, μετεγκατάσταση ή πρόσβαση σε καλλιεργήσιμη γη είναι διαθέσιμη, ανάλογα με την περίπτωση.
Η Πολιτεία, δηλαδή, υποχρεούται να εξασφαλίσει κατάλληλη στέγη σε όσους δεν έχουν πού την κεφαλήν κλίνη, όπως οι κάτοικοι του Εφετείου. Κάπως έτσι, οι αντιρατσιστικές οργανώσεις σκέφτηκαν ότι η ιδανική λύση βρίσκεται μπροστά στα μάτια τους. Σε μια συνάντηση του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό», του Συλλόγου Μαροκινής Κοινότητας, των Γιατρών του Κόσμου, τριών κατοίκων του Εφετείου, του αντιδημάρχου Κοινωνικής Αλληλεγγύης του δήμου Αθηναίων, Ελευθέριου Σκιαδά, και εκπροσώπων του ΤΕΑΙΤ στις αρχές Μαΐου, συζητήθηκε το ενδεχόμενο μετατροπής του παλιού Εφετείου σε ξενώνα ελλήνων και αλλοδαπών αστέγων. Τι καλύτερο από έναν χώρο 10.000 τ.μ. στο κέντρο της Αθήνας, με 80 και πλέον δωμάτια, που μπορούν να φιλοξενήσουν αριθμό πολύ μεγαλύτερο και από τους 600 που σήμερα ζουν εκεί;
Ωστόσο, το ΤΕΑΙΤ δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα και το κράτος δεν έδειξε διατεθειμένο να αναλάβει το κόστος των 80.000 ευρώ ενοικίασης συν αρκετά εκατομμύρια ευρώ για τις εργασίες διαμόρφωσης του χώρου. Το μόνο που προέκυψε από τη σύσκεψη ήταν η δέσμευση του δήμου Αθηναίων να παράσχει καθαριστικά, ώστε οι κάτοικοι του Εφετείου να καθαρίσουν το χώρο (πράγματι, λίγες μέρες μετά, συνεργείο του δήμου άφησε στο χώρο καθαριστικά και απορρυπαντικά), και μια προφορική υπόσχεση ότι το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, που συνεργάζεται με το δήμο, θα αναλάβει την ιατρική περίθαλψη ή τις εξετάσεις τους (κάτι που δεν έγινε, με αποτέλεσμα να αναλάβουν τις ιατρικές εξετάσεις οι Γιατροί του Κόσμου).
Κι επειδή στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται, το απόγευμα του Σαββάτου 9 Μαΐου αυτοαποκαλούμενες «επιτροπές κατοίκων» αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Εστησαν στην Ομόνοια πανό που έγραφε «Εξω οι ξένοι», μοίρασαν φυλλάδια της Χρυσής Αυγής, ανέμισαν ελληνικές σημαίες υπό τους ήχους στρατιωτικών εμβατηρίων και Βάγκνερ κι έριξαν «ψιλές» και «χοντρές» σε όποιον αλλοδαπό είχε την ατυχία να πέσει στην αντίληψή τους. Γύρω στις 7:30 μ.μ. δόθηκε το σύνθημα. Κατέβηκαν την Αγ. Κωνσταντίνου, περνώντας ανεμπόδιστοι τις κλούβες της αστυνομίας που βρίσκονταν εκεί για να χωρίσουν τους Χρυσαυγίτες από μια αντιδιαδήλωση αντιρατσιστικών οργανώσεων λίγο πιο κάτω, κι έστριψαν άλλοι στη Σωκράτους, όπου στεγάζονται τα γραφεία της Χρυσής Αυγής, κι άλλοι στη Μενάνδρου.
Εκείνη την ώρα αρχίζουν να πέφτουν στο προαύλιο του Εφετείου δεκάδες χειροβομβίδες κρότου-λάμψης. Από απέναντι, οι Χρυσαυγίτες πετούν κροτίδες, πέτρες, τούβλα και βεγγαλικά. Οι κάτοικοι του Εφετείου απαντούν ρίχνοντας πέτρες και μάρμαρα. Την ίδια στιγμή, στο αδιέξοδο της Μενάνδρου, που το χρησιμοποιούν οι κάτοικοι του Εφετείου για είσοδο στο κτήριο από ένα άνοιγμα της περίφραξης, δεκάδες αλλοδαποί μαζί με μέλη αντιρατσιστικών οργανώσεων συνωστίζονται για να μπουν μέσα. Τους προλαβαίνει μια ομάδα περίπου τριάντα Χρυσαυγιτών, με ασπίδες και κράνη, που πετά σπασμένα μάρμαρα. Ακολουθεί συμπλοκή σώμα με σώμα, μέχρι που οι Χρυσαυγίτες αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Το αποτέλεσμα: πέντε αλλοδαποί και ένας αστυνομικός τραυματίες, σε μία από τις πιο απροκάλυπτες ξε- νοφοβικές επιθέσεις που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα.
Για όσους αναρωτιούνται πού βρισκόταν η αστυνομία και δεν μπόρεσε -αν όχι να αποτρέψει τα επεισόδια, που θεωρούνταν αναμενόμενα- τουλάχιστον να συλλάβει τους επιτιθέμενους και να εκτονώσει την κατάσταση, η απάντηση είναι δύσκολη. Στα δέκα βήματα παρακολουθούσε τις επιθέσεις διακριτικά, λες και μπροστά της εκτυλισσόταν μαθητική παρέλαση και όχι μια επίθεση που έθετε τη ζωή ανθρώπων σε κίνδυνο και εξέθετε τη χώρα διεθνώς. Για να το πούμε με τα λόγια της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό», η αστυνομία παρείχε «πλήρη συνεργασία και κάλυψη στους εγκληματίες ακροδεξιούς.
Τη Δευτέρα, μετά τα γεγονότα, βρίσκομαι και πάλι στη Σωκράτους και μιλώ με τον Βασίλη Ζύγουρα, ιδιοκτήτη καταστήματος στην περιοχή. Παίρνει με μεγάλη προσοχή αποστάσεις από τη Χρυσή Αυγή τη στιγμή που μιλά για την έντονη δυσοσμία που αναδίδεται από το κτήριο, το φόβο του για τη σωματική ακεραιότητα τη δική του και των υπαλλήλων του, για την υποβάθμιση της περιοχής. Στα μέσα Μαρτίου, 87 κάτοικοι, εργαζόμενοι και ιδιοκτήτες καταστημάτων της περιοχής υπέγραψαν εξώδικη διαμαρτυρία για την υποβάθμιση της περιοχής και τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούν. Αλλοι καταστηματάρχες της Σωκράτους θα μου πουν ότι οι πελάτες τους αποφεύγουν πια να έρθουν σ' αυτήν την πλευρά της Αθήνας και ότι αντιμετωπίζουν ζήτημα επιβίωσης της επιχείρησής τους. Ρωτώ τον κ. Ζύγουρα πώς θα έβλεπε την προοπτική το παλιό Εφετείο να γίνει ξενώνας. Θετικότατα» λέει. Οι άνθρωποι μέσα δεν φταίνε τίποτα. Το θέμα είναι να μη δημιουργηθεί εστία μόλυνσης. Ξέρεις τι είναι 600 άτομα να κάνουν την ανάγκη τους χωρίς νερό; Πρέπει ή να μπορέσουν να δώσουν νερό και ρεύμα σ' αυτούς τους ανθρώπους για να ζουν και οι ίδιοι καλύτερα ή να το κλείσουν τελείως. Η κατάσταση έτσι δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Βρίσκομαι στο προαύλιο αυτού του κτηρίου -που τις τελευταίες ημέρες έχει έρθει στην επικαιρότητα ως άλλο ένα παράδειγμα του αδιεξόδου της μεταναστευτικής μας πολιτικής και ως στόχος μιας από τις πιο απροκάλυπτες ξενοφοβικές επιθέσεις που έχουν συμβεί στη χώρα μας- και μιλώ με τον Φουάντ. Είναι 33 χρόνων, από το Μαρόκο, ζει πέντε μήνες στην Ελλάδα, σ' αυτό το κτήριο, που του το σύστησαν συμπατριώτες του όταν τα λεφτά για ξενοδοχείο σώθηκαν, μετά τις τρεις πρώτες ημέρες στην Αθήνα. Το γεγονός ότι οι άλλοι του παραχωρούν πρόθυμα το λόγο δείχνει ότι απολαμβάνει ένα είδος κύρους και σεβασμού στην κοινότητα του παλιού Εφετείου. Μου λέει ότι η κατάσταση στο κτήριο είναι πολύ σκληρή, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς νερό, πέρα από μια σωλήνα που δεν μπορεί να καλύψει ούτε κατά διάνοια τις ανάγκες των περίπου 600 ανθρώπων που ζουν εδώ. Οτι μόνο χάρη στη βοήθεια οργανώσεων κάνουν ντους, πλένουν τα ρούχα τους και τρώνε έστω το άθλιο φαγητό των συσσιτίων. Τα βάζει με το κράτος που είναι άφαντο και ζητά τουλάχιστον χαρτιά για να μπορεί να βρει δουλειά. Ηρθαμε με ειρηνική διάθεση», λέει, «για να καλυτερέψουμε τη ζωή μας και να βοηθήσουμε την ελληνική οικονομία. Αλλά εδώ είμαστε σκουπίδια.
Η φράση «είμαστε σκουπίδια», έτσι, χωρίς έναν κάποιο μετριασμό του τόνου που θα έφερνε η παρομοίωση «σαν σκουπίδια», βγαίνει από το στόμα των περισσότερων που έχουν συγκεντρωθεί στο προαύλιο. Μιλούν, άλλος για βίαιη συμπεριφορά των αστυνομικών που τους συλλαμβάνουν, τους αφαιρούν όσα λεφτά έχουν πάνω τους και τους χτυπούν πριν τους αφήσουν ελεύθερους, άλλος για τον καθημερινό ρατσισμό κι άλλος για τη δυσάρεστη πια εμπειρία να περπατά στο δρόμο γεμάτος ντροπή για τα άπλυτα ρούχα του και φόβο για την αστυνομία που μπορεί να της έρθει να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή.
Την ίδια πραγματικότητα περιγράφουν τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι Γιατροί του Κόσμου για το κοινωνικό προφίλ των κατοίκων του παλιού Εφετείου: αυτήν τη στιγμή (γιατί η σύνθεση αλλάζει κατά περιόδους), οι περισσότεροι προέρχονται από το Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία. Είναι 20 έως 35 ετών, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άγαμοι. Εχουν έρθει μόνοι τους στην Ελλάδα, χωρίς συγγενείς. Μένουν στο κτήριο από έναν έως πέντε μήνες. Σιτίζονται από προγράμματα της Εκκλησίας και άλλων οργανώσεων. Δεν εργάζονται.
Στα τέλη Απριλίου, στην είσοδο του Εφετείου τοιχοκολλήθηκε ένα φύλλο χαρτί, ανυπόγραφο, αν και αργότερα η ιδιοκτησία του κτηρίου (το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα - ΤΕΑΙΤ) παραδέχτηκε ότι το τοιχοκόλλησε εκείνη. Προσοχή!!!!» έγραφε - έτσι, με τέσσερα θαυμαστικά, που και τα ίδια δεν ξέρουν τι να πρωτοθαυμάσουν: τα κακά αγγλικά της ανακοίνωσης, την απίστευτη προχειρότητά της, το ανυπόστατο και παράνομο της ενέργειας ή την έλλειψη ανθρωπιάς... Εγραφε ότι ώς τις 28 Απριλίου το κτήριο πρέπει να εκκενωθεί με εντολή εισαγγελέα, καθώς την επομένη θα εκτελεστούν εργασίες στο χώρο, παρουσία της αστυνομίας.
«Οποιος έβγαλε τέτοιο χαρτί, έχει παρανομήσει» λέει ο Παν. Δημητράς από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι. Ακόμη και στην περίπτωση που ένας κρατικός φορέας εκδίδει πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής, ο νόμος προβλέπει ότι πρέπει να το επιδώσει ονομαστικά σε όσους μένουν στο κτήριο, αφού φροντίσει να βρει τα στοιχεία τους, και στη συνέχεια να αφήσει 30 ημέρες περιθώριο προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Η διοίκηση έχει την υποχρέωση, πριν πάρει μέτρα σε βάρος σου, να σε καλέσει σε ακρόαση. Στην περίπτωση, μάλιστα, που την έξωση την ασκεί ιδιώτης, πρέπει να οριστεί δικάσιμη, να βγει δικαστική απόφαση και να εκτελεστεί από δικαστικό επιμελητή.
Με άλλα λόγια, σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να υπάρξει νόμιμη εκδίωξη των ανθρώπων του Εφετείου στο τέλος Απριλίου με τον τρόπο που επιχειρήθηκε. Ωστόσο, το καλό που βγήκε από την παράνομη τοιχοκόλληση (για την οποία, αν επιθυμούν οι θιγόμενοι, μπορούν να προσφύγουν στον Συνήγορο του Πολίτη) είναι ότι συγκέντρωσε τις αντιρατσιστικές οργανώσεις στο πλευρό των κατοίκων του Εφετείου, και αυτές με τη σειρά τους άσκησαν πίεση προς το κράτος να αναζητήσει λύση.
Γιατί, φυσικά, λύση δεν είναι ούτε η συνέχιση της υπάρχουσας κατάστασης στο Εφετείο ούτε η παράνομη και απάνθρωπη εκδίωξη των κατοίκων του. Οπως επισημαίνει ο Θανάσης Κούρκουλας από την Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό», «Ή θα λυθούν τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων στις χώρες τους, για τα οποία εν πολλοίς έχει και η Ευρώπη ευθύνη, ή αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορεί παρά να έρχονται στις χώρες μας και πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε ως φιλοξενού- μενους, όχι ως εισβολείς. Αυτό σημαίνει, όπως ζητάει η Κίνηση, να δοθούν άδειες παραμονής σε όσους διαμένουν στην Ελλάδα από το 2005 και να τεθεί σε εφαρμογή νέα διαδικασία νομιμοποίησης για όσους βρίσκονται στην Ελλάδα μετά το 2004.
Πέρα από λόγους ηθικής και πολιτικής, η Πολιτεία δεσμεύεται και νομικά. Οπως θυμίζει ο Παναγιώτης Δημητράς, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα θεσπίζει το δικαίωμα στη στέγαση: «Οι εξώσεις δεν πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αστέγων ή να καθιστούν τα άτομα ευάλωτα σε παραβιάσεις άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Οταν τα άτομα αυτά δεν μπορούν τα ίδια να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους, τότε το κράτος πρέπει, στον μέγιστο δυνατό βαθμό των δυνατοτήτων του, να πάρει όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει όποια κατάλληλη εναλλακτική στέγαση, μετεγκατάσταση ή πρόσβαση σε καλλιεργήσιμη γη είναι διαθέσιμη, ανάλογα με την περίπτωση.
Η Πολιτεία, δηλαδή, υποχρεούται να εξασφαλίσει κατάλληλη στέγη σε όσους δεν έχουν πού την κεφαλήν κλίνη, όπως οι κάτοικοι του Εφετείου. Κάπως έτσι, οι αντιρατσιστικές οργανώσεις σκέφτηκαν ότι η ιδανική λύση βρίσκεται μπροστά στα μάτια τους. Σε μια συνάντηση του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό», του Συλλόγου Μαροκινής Κοινότητας, των Γιατρών του Κόσμου, τριών κατοίκων του Εφετείου, του αντιδημάρχου Κοινωνικής Αλληλεγγύης του δήμου Αθηναίων, Ελευθέριου Σκιαδά, και εκπροσώπων του ΤΕΑΙΤ στις αρχές Μαΐου, συζητήθηκε το ενδεχόμενο μετατροπής του παλιού Εφετείου σε ξενώνα ελλήνων και αλλοδαπών αστέγων. Τι καλύτερο από έναν χώρο 10.000 τ.μ. στο κέντρο της Αθήνας, με 80 και πλέον δωμάτια, που μπορούν να φιλοξενήσουν αριθμό πολύ μεγαλύτερο και από τους 600 που σήμερα ζουν εκεί;
Ωστόσο, το ΤΕΑΙΤ δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα και το κράτος δεν έδειξε διατεθειμένο να αναλάβει το κόστος των 80.000 ευρώ ενοικίασης συν αρκετά εκατομμύρια ευρώ για τις εργασίες διαμόρφωσης του χώρου. Το μόνο που προέκυψε από τη σύσκεψη ήταν η δέσμευση του δήμου Αθηναίων να παράσχει καθαριστικά, ώστε οι κάτοικοι του Εφετείου να καθαρίσουν το χώρο (πράγματι, λίγες μέρες μετά, συνεργείο του δήμου άφησε στο χώρο καθαριστικά και απορρυπαντικά), και μια προφορική υπόσχεση ότι το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, που συνεργάζεται με το δήμο, θα αναλάβει την ιατρική περίθαλψη ή τις εξετάσεις τους (κάτι που δεν έγινε, με αποτέλεσμα να αναλάβουν τις ιατρικές εξετάσεις οι Γιατροί του Κόσμου).
Κι επειδή στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται, το απόγευμα του Σαββάτου 9 Μαΐου αυτοαποκαλούμενες «επιτροπές κατοίκων» αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Εστησαν στην Ομόνοια πανό που έγραφε «Εξω οι ξένοι», μοίρασαν φυλλάδια της Χρυσής Αυγής, ανέμισαν ελληνικές σημαίες υπό τους ήχους στρατιωτικών εμβατηρίων και Βάγκνερ κι έριξαν «ψιλές» και «χοντρές» σε όποιον αλλοδαπό είχε την ατυχία να πέσει στην αντίληψή τους. Γύρω στις 7:30 μ.μ. δόθηκε το σύνθημα. Κατέβηκαν την Αγ. Κωνσταντίνου, περνώντας ανεμπόδιστοι τις κλούβες της αστυνομίας που βρίσκονταν εκεί για να χωρίσουν τους Χρυσαυγίτες από μια αντιδιαδήλωση αντιρατσιστικών οργανώσεων λίγο πιο κάτω, κι έστριψαν άλλοι στη Σωκράτους, όπου στεγάζονται τα γραφεία της Χρυσής Αυγής, κι άλλοι στη Μενάνδρου.
Εκείνη την ώρα αρχίζουν να πέφτουν στο προαύλιο του Εφετείου δεκάδες χειροβομβίδες κρότου-λάμψης. Από απέναντι, οι Χρυσαυγίτες πετούν κροτίδες, πέτρες, τούβλα και βεγγαλικά. Οι κάτοικοι του Εφετείου απαντούν ρίχνοντας πέτρες και μάρμαρα. Την ίδια στιγμή, στο αδιέξοδο της Μενάνδρου, που το χρησιμοποιούν οι κάτοικοι του Εφετείου για είσοδο στο κτήριο από ένα άνοιγμα της περίφραξης, δεκάδες αλλοδαποί μαζί με μέλη αντιρατσιστικών οργανώσεων συνωστίζονται για να μπουν μέσα. Τους προλαβαίνει μια ομάδα περίπου τριάντα Χρυσαυγιτών, με ασπίδες και κράνη, που πετά σπασμένα μάρμαρα. Ακολουθεί συμπλοκή σώμα με σώμα, μέχρι που οι Χρυσαυγίτες αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Το αποτέλεσμα: πέντε αλλοδαποί και ένας αστυνομικός τραυματίες, σε μία από τις πιο απροκάλυπτες ξε- νοφοβικές επιθέσεις που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα.
Για όσους αναρωτιούνται πού βρισκόταν η αστυνομία και δεν μπόρεσε -αν όχι να αποτρέψει τα επεισόδια, που θεωρούνταν αναμενόμενα- τουλάχιστον να συλλάβει τους επιτιθέμενους και να εκτονώσει την κατάσταση, η απάντηση είναι δύσκολη. Στα δέκα βήματα παρακολουθούσε τις επιθέσεις διακριτικά, λες και μπροστά της εκτυλισσόταν μαθητική παρέλαση και όχι μια επίθεση που έθετε τη ζωή ανθρώπων σε κίνδυνο και εξέθετε τη χώρα διεθνώς. Για να το πούμε με τα λόγια της Κίνησης «Απελάστε το Ρατσισμό», η αστυνομία παρείχε «πλήρη συνεργασία και κάλυψη στους εγκληματίες ακροδεξιούς.
Τη Δευτέρα, μετά τα γεγονότα, βρίσκομαι και πάλι στη Σωκράτους και μιλώ με τον Βασίλη Ζύγουρα, ιδιοκτήτη καταστήματος στην περιοχή. Παίρνει με μεγάλη προσοχή αποστάσεις από τη Χρυσή Αυγή τη στιγμή που μιλά για την έντονη δυσοσμία που αναδίδεται από το κτήριο, το φόβο του για τη σωματική ακεραιότητα τη δική του και των υπαλλήλων του, για την υποβάθμιση της περιοχής. Στα μέσα Μαρτίου, 87 κάτοικοι, εργαζόμενοι και ιδιοκτήτες καταστημάτων της περιοχής υπέγραψαν εξώδικη διαμαρτυρία για την υποβάθμιση της περιοχής και τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούν. Αλλοι καταστηματάρχες της Σωκράτους θα μου πουν ότι οι πελάτες τους αποφεύγουν πια να έρθουν σ' αυτήν την πλευρά της Αθήνας και ότι αντιμετωπίζουν ζήτημα επιβίωσης της επιχείρησής τους. Ρωτώ τον κ. Ζύγουρα πώς θα έβλεπε την προοπτική το παλιό Εφετείο να γίνει ξενώνας. Θετικότατα» λέει. Οι άνθρωποι μέσα δεν φταίνε τίποτα. Το θέμα είναι να μη δημιουργηθεί εστία μόλυνσης. Ξέρεις τι είναι 600 άτομα να κάνουν την ανάγκη τους χωρίς νερό; Πρέπει ή να μπορέσουν να δώσουν νερό και ρεύμα σ' αυτούς τους ανθρώπους για να ζουν και οι ίδιοι καλύτερα ή να το κλείσουν τελείως. Η κατάσταση έτσι δεν μπορεί να συνεχιστεί.
-*-
