[10%, Μάρτιος - Απρίλιος 2005]
Προς το τέλος της ταινίας Kinsey, μια καλοστεκούμενη ηλικιωμένη γυναίκα (Λιν Ρεντγκρέιβ) μπαίνει στο γραφείο του καθηγητή σεξολογίας, παλιότερα ζωολογίας, Άλφρεντ Τσαρλς Κίνζι (Alfred Charles Kinsey), που τον παίζει ο Λίαμ Νίσον. Χαμογελά πλατιά, δακρύζει, και του λέει ότι η ζωή της άλλαξε, χάρη σ’αυτόν. «Για πολλά χρόνια είχα σχέση με μια γυναίκα. Φυσικά στα κρυφά. Δεν ξέραμε πώς να τη χαρακτηρίσουμε, ήταν σαν να μην υπάρχουμε. Σας ευχαριστώ που δείξατε ότι υπάρχουμε».
Στην Αμερική του 1948, όταν ο Κίνζι εξέδωσε τη Σεξουαλικότητα των Αρρένων, η μόνη αποδεκτή σεξουαλική δραστηριότητα ήταν αυτή του ετεροφυλόφιλου και παντρεμένου ζευγαριού. Κάθε άλλη σεξουαλική δραστηριότητα ήταν της αρμοδιότητας του εξομολογητή ή του ψυχίατρου. Ο Κίνζι θέλησε να δει ποια ήταν η πραγματική εικόνα όσον αφορά το σεξ, χωρίς τη μεσολάβηση της ηθικολογίας. Μαζί με φοιτητές και συνεργάτες του στο σεξολογικό Ινστιτούτο που είχε ιδρύσει στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, πήρε προσωπικές συνεντεύξεις από περισσότερους από 12.000 άνδρες, ρωτώντας τους αυτά που δεν είχε τολμήσει να ρωτήσει ποτέ κανείς (το ερωτηματολόγιο ξεπερνούσε τις 300 ερωτήσεις). Ενα από τα πολλά που ανακάλυψε ήταν ότι ένα 37% των ανδρών είχε τουλάχιστον μια σεξουαλική εμπειρία με άλλο άνδρα.
Δεν ήταν αναγκαστικά ομοφυλόφιλοι. Ο Κίνζι πίστευε ότι ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι ζήτημα επιλογής άσπρου ή μαύρου, αλλά ζήτημα αναλογίας - ένα γκρίζο άλλοτε πιο σκούρο, άλλοτε πιο ανοιχτό. Ετσι, δημιούργησε μια κλίμακα από το 0 ως το 6 και κατέταξε τους άνδρες ανάλογα με την έλξη τους προς τα δύο φύλα (η οποία υπολογίστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις φαντασιώσεις, τις σκέψεις, τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, και άλλες μεταβλητές). Το 0 σήμαινε καμία έλξη προς τους άνδρες, το 6 καμία έλξη προς τις γυναίκες. Η έρευνα έδειξε ότι ένα 8% των ανδρών βρίσκονταν στο 3, δηλαδή στη βάση. Οσοι πέρασαν τη βάση, ήταν δηλαδή κυρίως ή αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι, αποτελούσαν ένα 10%.
Το βιβλίο, ένας τόμος 800 σελίδων με στατιστικά και αναλύσεις, βρέθηκε αμέσως στην πρώτη θέση της λίστας μπεστ σέλλερ των Νιου Γιορκ Τάιμς, και παρέμεινε για πολλές εβδομάδες. Το Τάιμ το συνέκρινε με την εκδοτική επιτυχία του Οσα παίρνει ο άνεμος.
Αλλά οι αντιδράσεις των ηθικολόγων ήταν ισχυρές, κι έγιναν ισχυρότερες μετά την κυκλοφορία της Σεξουαλικότητας των Θηλέων το 1953, που έδινε μια διαφορετική από την επικρατούσα εικόνα της αμερικανίδας μάνας κι αδελφής. Αποτέλεσμα ήταν το Ιδρυμα Ροκφέλερ, που είχε χρηματοδοτήσει την έρευνα, να αποσύρει τα κεφάλαια. Ακόμη και σήμερα, το Ινστιτούτο Κίνζι αναγκάζεται να διαψεύδει κατηγορίες ότι χρησιμοποίησε υλικό από βασανιστήρια των Ναζί και συνέπραξε σε μαζική κακοποίηση παιδιών. Και η ταινία Kinsey έχει συναντήσει ισχυρή αντίδραση από αμερικανικές ακροδεξιές οργανώσεις, που κατηγορούν το Χόλιγουντ ότι «αγιοποιεί τον άνθρωπο που ευθύνεται για την ηθική παρακμή της Αμερικής».
Συγκριτικά με άλλους προάγγελλους της σεξουαλικής επανάστασης των ‘60s, o Κίνζι έχει δεχτεί τα περισσότερα βέλη των Αμερικάνων ηθικολόγων. Ενας λόγος είναι η απήχηση της έρευνας στο κοινό, που σημαίνει ότι λειτούργησε ως αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης για αλλαγές. Οι Νιου Γιορκ Τάιμς δεν άργησαν να ζητήσουν ν’ αλλάξει η νομοθεσία περί γεννετήσεων εγκλημάτων, που, όπως έδειχνε η έρευνα, θεωρούσε εγκληματίες τουλάχιστον το μισό ανδρικό πληθυσμό. Ενας άλλος λόγος είναι το εύρος και το μέγεθος του δείγματος, που δεν ήταν εύκολο ν’αγνοηθούν. Κι ένας τρίτος, η θετικιστική μέθοδος που ακολούθησε ο Κίνζι και καθιστούσε τα στοιχεία του αδιαμφισβήτητα.
Αν και ο Κίνζι είχε μετατρέψει τον εαυτό του και τους γύρω του σε σεξουαλικά πειραματόζωα -μεγάλο μέρος της ταινίας αφορά τη σεξουαλική σχέση του με τον φοιτητή του Γουόρντελ Πομερόι (Κρις Ο Ντόνελ) και στη συνέχεια τη σεξουαλική σχέση του Πομερόι με τη γυναίκα του Κίνζι, Κλάρα Μακ Μίλεν (Λόρα Λίνι)-, συγχρόνως κρατούσε την αυστηρότητα ενός προσεκτικού και ουδέτερου παρατηρητή. Κατέγραφε τα πάντα, αλλά δεν έπαιρνε θέση.
O Κίνζι αντιμετώπισε το σεξ όπως τις σφήκες που μελετούσε για είκοσι χρόνια πριν στραφεί στη σεξολογία. Και οδηγήθηκε στο ίδιο συμπέρασμα: όπως κάθε σφήκα διαφέρει από την άλλη, έτσι και η σεξουαλική συμπεριφορά διέπεται από ποικιλλία. «Πρώτος ο Κίνζι είπε ότι η σεξουαλικότητα του καθενός είναι μοναδική», λέει ο σκηνοθέτης της ταινίας Μπιλ Κόντον, «και συνεπώς στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα ο όρος ‘νορμάλ’ δεν ισχύει. Υπάρχει μόνο το ‘συνηθισμένο’ ή το ‘σπάνιο’».
Αν αυτό ακούγεται πολύ λιγότερο προκλητικό σήμερα σε σχέση με 60 χρόνια πριν, γεγονός που μας επιτρέπει να μιλάμε για σεξουαλικότητα και να μη σκεφτόμαστε το κρεββάτι του γάμου ή το ντιβάνι του ψυχαναλυτή, το 10% χρωστά στον Κίνζι περισσότερα απ’το όνομά του. Σ’ένα βαθμό, του χρωστά την ύπαρξή του.
Προς το τέλος της ταινίας Kinsey, μια καλοστεκούμενη ηλικιωμένη γυναίκα (Λιν Ρεντγκρέιβ) μπαίνει στο γραφείο του καθηγητή σεξολογίας, παλιότερα ζωολογίας, Άλφρεντ Τσαρλς Κίνζι (Alfred Charles Kinsey), που τον παίζει ο Λίαμ Νίσον. Χαμογελά πλατιά, δακρύζει, και του λέει ότι η ζωή της άλλαξε, χάρη σ’αυτόν. «Για πολλά χρόνια είχα σχέση με μια γυναίκα. Φυσικά στα κρυφά. Δεν ξέραμε πώς να τη χαρακτηρίσουμε, ήταν σαν να μην υπάρχουμε. Σας ευχαριστώ που δείξατε ότι υπάρχουμε».
Στην Αμερική του 1948, όταν ο Κίνζι εξέδωσε τη Σεξουαλικότητα των Αρρένων, η μόνη αποδεκτή σεξουαλική δραστηριότητα ήταν αυτή του ετεροφυλόφιλου και παντρεμένου ζευγαριού. Κάθε άλλη σεξουαλική δραστηριότητα ήταν της αρμοδιότητας του εξομολογητή ή του ψυχίατρου. Ο Κίνζι θέλησε να δει ποια ήταν η πραγματική εικόνα όσον αφορά το σεξ, χωρίς τη μεσολάβηση της ηθικολογίας. Μαζί με φοιτητές και συνεργάτες του στο σεξολογικό Ινστιτούτο που είχε ιδρύσει στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, πήρε προσωπικές συνεντεύξεις από περισσότερους από 12.000 άνδρες, ρωτώντας τους αυτά που δεν είχε τολμήσει να ρωτήσει ποτέ κανείς (το ερωτηματολόγιο ξεπερνούσε τις 300 ερωτήσεις). Ενα από τα πολλά που ανακάλυψε ήταν ότι ένα 37% των ανδρών είχε τουλάχιστον μια σεξουαλική εμπειρία με άλλο άνδρα.
Δεν ήταν αναγκαστικά ομοφυλόφιλοι. Ο Κίνζι πίστευε ότι ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι ζήτημα επιλογής άσπρου ή μαύρου, αλλά ζήτημα αναλογίας - ένα γκρίζο άλλοτε πιο σκούρο, άλλοτε πιο ανοιχτό. Ετσι, δημιούργησε μια κλίμακα από το 0 ως το 6 και κατέταξε τους άνδρες ανάλογα με την έλξη τους προς τα δύο φύλα (η οποία υπολογίστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις φαντασιώσεις, τις σκέψεις, τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, και άλλες μεταβλητές). Το 0 σήμαινε καμία έλξη προς τους άνδρες, το 6 καμία έλξη προς τις γυναίκες. Η έρευνα έδειξε ότι ένα 8% των ανδρών βρίσκονταν στο 3, δηλαδή στη βάση. Οσοι πέρασαν τη βάση, ήταν δηλαδή κυρίως ή αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι, αποτελούσαν ένα 10%.
Το βιβλίο, ένας τόμος 800 σελίδων με στατιστικά και αναλύσεις, βρέθηκε αμέσως στην πρώτη θέση της λίστας μπεστ σέλλερ των Νιου Γιορκ Τάιμς, και παρέμεινε για πολλές εβδομάδες. Το Τάιμ το συνέκρινε με την εκδοτική επιτυχία του Οσα παίρνει ο άνεμος.
Αλλά οι αντιδράσεις των ηθικολόγων ήταν ισχυρές, κι έγιναν ισχυρότερες μετά την κυκλοφορία της Σεξουαλικότητας των Θηλέων το 1953, που έδινε μια διαφορετική από την επικρατούσα εικόνα της αμερικανίδας μάνας κι αδελφής. Αποτέλεσμα ήταν το Ιδρυμα Ροκφέλερ, που είχε χρηματοδοτήσει την έρευνα, να αποσύρει τα κεφάλαια. Ακόμη και σήμερα, το Ινστιτούτο Κίνζι αναγκάζεται να διαψεύδει κατηγορίες ότι χρησιμοποίησε υλικό από βασανιστήρια των Ναζί και συνέπραξε σε μαζική κακοποίηση παιδιών. Και η ταινία Kinsey έχει συναντήσει ισχυρή αντίδραση από αμερικανικές ακροδεξιές οργανώσεις, που κατηγορούν το Χόλιγουντ ότι «αγιοποιεί τον άνθρωπο που ευθύνεται για την ηθική παρακμή της Αμερικής».
Συγκριτικά με άλλους προάγγελλους της σεξουαλικής επανάστασης των ‘60s, o Κίνζι έχει δεχτεί τα περισσότερα βέλη των Αμερικάνων ηθικολόγων. Ενας λόγος είναι η απήχηση της έρευνας στο κοινό, που σημαίνει ότι λειτούργησε ως αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης για αλλαγές. Οι Νιου Γιορκ Τάιμς δεν άργησαν να ζητήσουν ν’ αλλάξει η νομοθεσία περί γεννετήσεων εγκλημάτων, που, όπως έδειχνε η έρευνα, θεωρούσε εγκληματίες τουλάχιστον το μισό ανδρικό πληθυσμό. Ενας άλλος λόγος είναι το εύρος και το μέγεθος του δείγματος, που δεν ήταν εύκολο ν’αγνοηθούν. Κι ένας τρίτος, η θετικιστική μέθοδος που ακολούθησε ο Κίνζι και καθιστούσε τα στοιχεία του αδιαμφισβήτητα.
Αν και ο Κίνζι είχε μετατρέψει τον εαυτό του και τους γύρω του σε σεξουαλικά πειραματόζωα -μεγάλο μέρος της ταινίας αφορά τη σεξουαλική σχέση του με τον φοιτητή του Γουόρντελ Πομερόι (Κρις Ο Ντόνελ) και στη συνέχεια τη σεξουαλική σχέση του Πομερόι με τη γυναίκα του Κίνζι, Κλάρα Μακ Μίλεν (Λόρα Λίνι)-, συγχρόνως κρατούσε την αυστηρότητα ενός προσεκτικού και ουδέτερου παρατηρητή. Κατέγραφε τα πάντα, αλλά δεν έπαιρνε θέση.
O Κίνζι αντιμετώπισε το σεξ όπως τις σφήκες που μελετούσε για είκοσι χρόνια πριν στραφεί στη σεξολογία. Και οδηγήθηκε στο ίδιο συμπέρασμα: όπως κάθε σφήκα διαφέρει από την άλλη, έτσι και η σεξουαλική συμπεριφορά διέπεται από ποικιλλία. «Πρώτος ο Κίνζι είπε ότι η σεξουαλικότητα του καθενός είναι μοναδική», λέει ο σκηνοθέτης της ταινίας Μπιλ Κόντον, «και συνεπώς στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα ο όρος ‘νορμάλ’ δεν ισχύει. Υπάρχει μόνο το ‘συνηθισμένο’ ή το ‘σπάνιο’».
Αν αυτό ακούγεται πολύ λιγότερο προκλητικό σήμερα σε σχέση με 60 χρόνια πριν, γεγονός που μας επιτρέπει να μιλάμε για σεξουαλικότητα και να μη σκεφτόμαστε το κρεββάτι του γάμου ή το ντιβάνι του ψυχαναλυτή, το 10% χρωστά στον Κίνζι περισσότερα απ’το όνομά του. Σ’ένα βαθμό, του χρωστά την ύπαρξή του.
-*-
